كليدواژه :
دوره هخامنشي , دوره ساساني , معماري , كاخ ها , بناهاي مذهبي
چكيده فارسي :
معماري هر تمدني بيانگر مظاهر آن تمدن است و وابستگي بسياري با شيوۀ نگرش،اوضاع اجتماعي، رشد جوامع
و هنر هر قوم دارد. اين مقاله به بررسي معماري در دوره هخامنشي و ساساني پرداخته و با بهرهگيري از منابع موجود،
معماري و سبك مورد استفاده در اين دو دوره را معرفي نموده و سپس به مقايسه آنها پرداخته است. كاخ ها، قلعه ها و
استحكامات نظامي، بناهاي مذهبي، آرامگاه ها، سنگ نگاره ها، كتيبه ها و ديگر آثار موجود بيانگر آن است كه معماري
نشان دهنده ارزشهاي فرهنگي، اقتصادي، مذهبي و عظمت و قدرت شاهنشاهي است. هخامنشيان در معماري نيز
مانند سياست به تلاش در راه سازماندهي و برانگيختن تعداد زيادي از اقوام و نژادها و فرهنگ هاي گوناگون پرداختند.
معماري هخامنشي در طرح و كليات استقلال داشت و به عنوان شيوه پارسي مطرح است. با سقوط شاهنشاهي
هخامنشي و تسلط يونانيان و سپس روي كار آمدن اشكانيان، شيوه پارتي جايگزين آن شد كه از نظر طرح، عناصر،
تزيينات، اجرا و حتي مصالح با شيوه پارسي متفاوت بود. شيوه جديد هر چند شالوده معماري دوره ساساني را شكل
داد، اما به جهت تنوع طرح ها، اجزا و عناصر بكاررفته و نيز اقتباس زياد از معماري مناطق مختلف، بيشتر يك مرحله
انتقالي و مجموعه اي از تجربه ها محسوب مي شد كه تأثير پذيري از معماري هخامنشي در آن مشخص است. بعد از
پارت ها و روش يونان گرايي سطحي شان تمدن كهن ايران دوباره در حكومت كشور زنده شد. به دليل اينكه شيوه
معماري پارتي در موارد كمي تأثير در معماري ساساني داشته از آن گذشته ايم و به معماري ساساني پرداخته ايم. با
توجه به وسعت قلمرو هخامنشي و ساساني و وجود ملتها و فرهنگ هاي گوناگون، تنوع در سبك معماري ابن دو
دوره مشهود است. ساسانيان در ساخت بناهاي مختلف علاوه بر اينكه از دورههاي پيشين الگو گرفته اند، در جهت
رشد و توسعه معماري قدم برداشته و به سبك و معماري بناها و كاخ ها، مصالح و تزيينات بكار رفته در بناها توجه
داشتند كه در اين مقاله به آن پرداخته شده است.
چكيده لاتين :
Architecture in any civilization reveals the manifestations of that civilization, and is
seriously engaged with point of views, social conditions, societies growths, and growth
of arts of any nation. This article focuses on architectural review of Achaemenian &
Sassanids eras and introduces the architectural styles in these periods with benefitting
from existing sources, and then, compares them.Palaces, castles and military
fortifications, religious buildings, tombs, petroglyphs, inscriptions, and other existing
traces reveal that architecture indicates religious, economic, and cultural values and
imperial greatness and strength. Achaemenes in architecture likewise politics acted on
struggling for organizing and stimulating of a great number of different tribes, races,
and cultures.Achaemenid architecture was independent in design and principles and is
considered as Persian style. With the fall of the Achaemenid Empire and dominance of
Greeks and then the rise of the Parthians, the architectural style was replaced with the
Parthian style that was different from that of Persian style in design, elements,
decorations, Performance and even materials. Although the new style formed the basis
of modern architecture of Sassanid era, due to the variety of designs and elements used
in the style, and also due to the lots of adaptations from the architecture of different
regions, it was rather a transitional stage and a series of experiences in which the
influence of Achaemenid architecture is obvious. After the Parthians and their low level
Greek style, Iran's ancient civilization was again active in the country. Due to the little
impact of Parthian architectural style on Sassanid architecture, we have ignored that of
Parthians, and have discussed Sassanid architecture.With due attention to the extent of
Achaemenian & Sassanids kingdoms and existence of different cultures and nations,
varieties on architectural styles of these two periods are obvious.In constructing of
various buildings, Sassanids in addition to this point that they were inspired from
former periods, they took steps on growth and development of architecture and paid
attention to the style and architecture of buildings and palaces as well as materials and
decorations used in those buildings that are considered in this article.
