تحليل سازمان فضايي و سطح‌بندي نظام شهري استان كردستان و ارائه الگوي توسعه نظام شهري

نابساماني در سازمان فضايي كشورهاي جهان سوم كه در اثر عوامل گوناگون تحت تأثير مكانيسم‌هاي حاكم بر ساختارهاي اقتصادي – اجتماعي و سياسي پديد آمده است، موجب گسستگي روابط بين شهرها شده و عدم تعادل‌هاي منطقه‌اي را به وجود آورده است. يكي از مشكلات اساسي توسعه فضايي و منطقه‌اي در استان كردستان، گسيختگي سازمان فضايي و عدم سلسله‌مراتب مبتني بر رابطه تعاملي ميان سكونتگاه‌ها است. سازمان فضاي استان كردستان نيز از اين قاعده مستثنا نيست؛ بر همين اساس پژوهش حاضر به تحليل و ارزيابي سازمان فضايي استان كردستان و تغييرات صورت گرفته طي 7 دوره سرشماري (1390- 1335) كشور مي‌پردازد. دراين­راستا تعيين و تشكيل سلسله مراتبي از سكونتگاه‌ها كه بتواند چارچوب مؤثري براي توزيع جمعيت، فعاليت‌ها، خدمات و كاركردها در سطوح مختلف باشد ضروري است. هدف از اين تحقيق، مطالعه سازمان فضايي، نظام شهري، نحوه توزيع جمعيت در پهنه سرزمين است. روش تحقيق در اين پژوهش بنا بر ماهيت موضوع از دو روش توصيفي و تحليلي به‌صورت توأمان استفاده‌شده است. روش تحليلي كه هدف از آن دستيابي به ميزان تعادل فضايي هر ناحيه با استفاده از شاخص‌ها و مدل‌هاي موجود (مدل­هاي ‌رشد، اندازه و ساختار فضايي شهر، قانون رتبه- اندازه، شاخص‌هاي نخست شهري، ضريب آنتروپي، شاخص عدم تمركز هندرسون، منحني لورنز و ضريب جيني، تحليل SWOT و...) است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه نظام شهري و سازمان فضايي استان كردستان فاقد تعادل فضايي است كه با ايجاد تعادل در توزيع امكانات و خدمات و فرصت‌هاي مناسب براي شهرهاي استان در مراتب مختلف مي‌توان به توسعه متعادل و پايدار و سازمان فضايي بهينه دست ‌يافت.