نگاهي انتقادي به گفتمان‌هاي قدرت و جنسيت در داستان كوتاه «شازدهخانم» نوشته‌ شيوا ارسطويي

دهه‌هاي هفتاد و هشتاد را مي‌توان دوران تثبيت ادبيات زنان و شكل‌گيري گفتماني زنانه دانست. شيوا ارسطويي ازجمله‌ نويسندگاني است كه با محور قراردادن زنان سعي مي­كند از مفهوم زنانگي در آثارش كليشه­زداي كند. اين مقاله به بررسي انتقادي دو گفتمان قدرت و جنسيت و ارتباط آنها با يكديگر در داستان «شازده‌خانم» پرداخته‌است. داستان در دو سطح دروني و بيروني پيش مي‌رود. در سطح بيروني، گفتمان سياسي حاكم به واسطه انقلاب در حال دگرگوني است و به تبع آن جايگاه سوژ‌گي افراد در جامعه نيز در حال تغيير است. اين تغييرات تعريف زن و زنانگي را نيز شامل مي‌شود. در سطح دروني، راوي خود را در مرز بين سنت و مدرنيته مي‌يابد. او به پشتوانه خودآگاهي اجتماعي، از پذيرفتن بي‌چون و چراي بخشي از سنت سر‌ باز مي‌زند اما همچنان در جامعه مردسالار در جايگاه فرودست باقي مي‌ماند. اين تغييرات يك‌سويه نيستند. همان‌طور كه دگرگوني در گفتمان قدرت، تحول در گفتمان جنسيت را به دنبال دارد، تغيير گفتمان جنسيت و هويت جنسي نيز خودآگاهي زنان نسبت به حقوق و مطالباتشان را در پي دارد كه سطوح بالاتر اجتماعي را وادار به پذيرش موجوديت آنها و سازگار كردن خود با تعاريف جديد مي‌كند.