بررسي ديدگاه‌هاي مفسران درباره مراد از فصيح نبودن حضرت موسي(عليه‌السلام)

نگاهي به ترجمه‌ها و تفاسير مطرح‌شده ذيل دسته‌اي از آياتِ مرتبط با حضرت موسي نشان مي‌دهد كه فضاي به ظاهر مشترك اين دسته از آيات، چنان تأثيري بر ذهن مترجمان و مفسران نهاده است كه در بيان قالب‌هاي معناييِ اين آيات، دچار نوعي داوري و تحميل معنا بر آيه شده‌اند؛ در حالي كه ظاهر آيات گواه بر آن معنا نيست. مهم‌ترين اين آيات، چهار دسته آيات به ظاهر مرتبط با يكديگر در چهار سوره هستند كه به زعم بسياري، بيانگر مشكل حضرت موسي در تكلم مي‌باشند. برخي نقل‌ها، پديد آمدن اين مشكل را منتسب به رسيدن اثر آتش به زبان ايشان مي‌دانند كه به نظر مي‌رسد نخستين مصدر اسلاميِ نقل‌كننده اين مطلب، طبري و برگرفته از تورات است. واكاوي در اين مسئله روشن مي‌كند كه مراد از فصيح‌تر بودن هارون نسبت به موسي، آن چيزي نيست كه بيشتر مفسران تا كنون گمان كرده‌اند و آن را به تعقيد و گرفتگي زبان حضرت موسي ارتباط داده‌اند؛ بلكه با توجه به ماده اصلي «فصح» كه ظهور چيزي است، بدون توجه به هر گونه پيشينه و مفروضات ذهني، مرادْ مسبوق نبودن كلام هارون به سابقه قتل است و لذا موسي از خداوند درخواست مي‌كند كه هارون را با او همراه كند تا مأموريت را به سرانجام برساند. با اثبات اين فرضيه، ارتباط اين آياتِ به ظاهر مرتبط با يكديگر قطع مي‌گردد و بايد در جستجوي معنايي ديگر ـ غير از آن معنايي كه تا كنون بيان شده است‌- براي آن‌ها بود. در اين نوشتار، ديدگاه‌هاي مفسران ذيل آيات مذكور در قالب سه ديدگاه مطرح، و پس از نقد و بررسي، ديدگاه نوين در هر مورد ارائه شده است.