تحليل مكاني شاخص بهره‌وري آب در قطب‌هاي توليد گندم كشور

محدوديت منابع آب از يك سو و لزوم حفظ توليد در اراضي فارياب از سوي ديگر، امروزه باعث جذب نگرش به بهره وري آب شده است. در اين راستا، تحليل، برآورد و تهيه نقشه بهره وري آب به عنوان يكي از عوامل مؤثر در شناسايي پتانسيل زراعي اراضي كشاورزي، ضروري است. هدف از انجام اين پژوهش، انتخاب روش مناسب ميانيابي براي برآورد بهره وري آب و بررسي تغييرات مكاني آن در قطب هاي توليد گندم است. در اين پژوهش، از داده هاي ميداني 241 مزرعه در قطب هاي توليد گندم ايران در سال زراعي 961395 استفاده شد كه دامنه داده هاي بهره وري آب (آب آبياري+ بارش مؤثر) بين 0.30 تا 2.58 كيلوگرم بر مترمكعب با ميانگين 0.79 كيلوگرم بر مترمكعب برآورد شد. روش هاي ميانيابي استفاده‌ شده شامل كريجينگ معمولي ، درون يابي عكس فاصله وزن دار (IDW) و تابع پايه شعاعي (RBF) بود. براي ارزيابي روش ها، از فن ارزيابي متقاطع با معيارهاي آماري مجذور ميانگين مربعات خطا (RMSE)، ميانگين انحراف خطا (MBE) و خطاي نسبي (MARE)، استفاده شد. بررسي روش هاي درون يابي نشان داد كه در بين روش هاي بكار گرفته شده، روش كريجينگ معمولي با مدل نيم تغييرنماي نمايي، شرايطمناسبي را براي تهيه نقشه پهنه بندي بهره وري آب گندم داشت. برآيند ارزيابي تحليل مكاني شاخص بهره وري آب گندم مؤيد اين مطلب بود كه زمين آمار توانسته بود با دقت قابل قبولي (0.005 = MBE) در تهيه نقشه پهنه بندي شاخص بهره وري آب گندم مورد استفاده قرار گيرد. بر پايه نتايج تجزيه خوشه اي (كلاستر) عوامل تأثيرگذار (شوري آب آبياري، شوري خاك و نوع رقم) در شاخص بهره وري آب گندم، مناطق مستعد كشت گندم به 13 گروه مستقل در سطح پنج درصد در محدوده مطالعاتي تفكيك شد به نحوي كه بيشترين و كمترين ميانگين بهره وري آب گندم به ترتيب در گروه 5 (كيلوگرم بر مترمكعب 0.84 = ميانگين) و گروه 10 (كيلوگرم بر مترمكعب 0.41 = ميانگين) مشاهده شد.