پديد آورندگان :
ابول‌زاده، سپيده دانشگاه علوم پزشكي بوشهر - مركز تحقيقات طب گرمسيري و عفوني خليج‌فارس - پژوهشكده علوم زيست پزشكي خليج‌فارس، بوشهر، ايران , وحدت، كتايون دانشگاه علوم پزشكي بوشهر - مركز تحقيقات طب گرمسيري و عفوني خليج‌فارس - پژوهشكده علوم زيست پزشكي خليج‌فارس، بوشهر، ايران , نبي پور، ايرج دانشگاه علوم پزشكي بوشهر - مركز تحقيقات زيست فناوري دريايي خليج‌فارس - پژوهشكده علوم زيست پزشكي خليج‌فارس، بوشهر، ايران
كليدواژه :
اتنوفارماكولوژي , طب سنتي , گياهان دارويي , استان بوشهر
چكيده فارسي :
زمينه: اتنوفارماكولوژي رهيافتي بسيار متنوع جهت كشف دارو است كه شامل مشاهده، توصيف و بررسي تجربي داروهاي بومي و فعاليت‌هاي زيستي آن‌ها است كه بر پايه گياه‌شناسي، شيمي، بيوشيمي، فارماكولوژي و ديگر رشته‌ها مانند انسان‌شناسي، باستان‌شناسي، تاريخ و زبان‌شناسي استوار است و به كشف محصولات طبيعي با فعاليت زيستي كمك مي‌كند. هدف از اين پژوهش شناسايي گياهان دارويي بوده كه در منطقه شهرستان تنگستان بوشهر در شمال خليج‌فارس، كاربرد سنتي دارند.
مواد و روش‌ها: كاربردهاي گياهان دارويي از 20 نفر آگاه بومي منطقه شهرستان تنگستان به صورت مصاحبه حضوري گردآوري شده و شاخص‌هاي فراواني نسبي (Relative Frequency of Citation) و شاخص اهميت فرهنگي (Cultural Importance Index) براي هر گياه دارويي منطقه شهرستان تنگستان نيز محاسبه گرديد.
يافته‌ها: به‌طور كلي 109 گونه گياه دارويي در منطقه شهرستان تنگستان در استان بوشهر مربوط به 55 خانواده شناسايي شدند. گياهان آويشن شيرازي (Zataria multiflora)، خاكشير (Descuraninia sophia)، بابونه (Matricarria charmomilla)، سربرنجاسف (Achillea eriophora DC)، مور تلخ (Salvia mirzayanii)، اسفرزه (Plantago psyllium)، گل زرد (Haplophyllum tuberculatum)، هلپه (Teucrium polium) و بادام كوهي (Prunus amygdalus)، داراي بالاترين شاخص اهميت فرهنگي و نيز بالاترين فراواني ثبت نسبي را از خود نشان دادند. شايع‌ترين كاربرد دارويي گياهان به ترتيب براي بيماري‌هاي گوارشي، عفوني، زنان و زايمان، متابوليك و پوست بود.
نتيجه‌گيري: تنوع گسترده‌اي از گياهان دارويي در منطقه تنگستان استان بوشهر وجود دارد كه در مواردي از بيماري‌هاي گوناگون به كار برده مي‌شوند كه اين كاربردها منطبق با طب سنتي رايج در ايران و يافته‌هاي علمي منتشر شده در مطبوعات بين‌المللي پزشكي مي‌باشد. اما با اين وجود در اين منطقه شماري از گياهان براي درمان بيماري‌هايي به كار برده مي‌شود كه ويژه اين منطقه است و پژوهش پيرامون اين گياهان دارويي مي‌تواند آغازگر راهي براي كشف داروهاي جديد در عرصه درمان باشد.
چكيده لاتين :
Background: Ethnopharmacology is a very diverse approach to drug discovery that involves the
observation, description, and experimental study of native drugs and their biological activities based on
botany, chemistry, biochemistry, pharmacology, and other disciplines such as anthropology, archeology,
history, and linguistics that helps discovering of natural products with biological activity. The aim of this
study was to identify medicinal plants that have a traditional use in the Tangestan region of Bushehr in the
north of Persian Gulf.
Materials and Methods: The medical uses of medicinal plants were gathered from 20 local informants by face
to face interviews. The relative frequency of citation (FRC) and cultural importance (CI) indices were calculated.
Results: A total of 109 medicinal plants belonging to 55 families were identified. Zataria multiflora,
Descuraninia Sophia, Matricarria charmomilla, Achillea eriophora DC, Salvia mirzayanii, Plantago
psyllium, Haplophyllum tuberculatum, Teucrium polium, Prunus amygdalus had the highest CI and FRC
indices. The highest medical uses were for gastrointestinal problems, infectious diseases, gynecology and
obstetrics, metabolic diseases, and skin problems.
Conclusion: There is a wide variety of medicinal plants in the Tangestan region of Bushehr province which
are used for various diseases that are consistent with the traditional medicine uses that are common in Iran
and had been reported in the international medical literature. However, in this region, a number of plants are
used to treat diseases that are specific to this region and research on these medicinal plants can be the
beginning of a way to discover new drugs in the therapeutic field.
