اقتصاد و سياست در دهه اول انقلاب و تاثير آن در شكل گيري سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران

هدف: انقلاب اسلامي ايران از ابتداي دهه ي 1360، الگوي كنش سياست خارجي كشور را  دست خوش تحولاتي بنيادين كرد. درك دلايل اين تغيير و تحول در سياست خارجي، به دليل اينكه دوره ي شكل گيري سياست خارجي جمهوري اسلامي است، مسئله اي محوري است. از اين رو، اين مقاله درصدد درك و تبيين عوامل شكل دهنده به جهت‌گيري سياست خارجي در اين دوره است. روش‌شناسي پژوهش: اين پژوهش بر بهره گيري از روش شناسي رهيافت اقتصاد سياسي به‌عنوان يك روش تحليلي التقاطي باتركيبي از روش هاي تحليلي و تئوري هاي رشته هاي مختلف علوم اجتماعي متكي است. لذا اساساً محور اين تحليل تعامل ميان دولت و بازار به‌عنوان تجسم سياست و اقتصاد در دنياي جديد مي باشد. بنابراين، از شناخت شناسي، هستي شناسي و روش شناسي متكثر برخوردار است. يافته‌ها: بر اين اساس شكل گيري سياست خارجي جمهوري اسلامي بازتاب تغيير ماهيت دولت به معني ساخت و ايدئولوژي قدرت، ساختار اقتصادي و سياست هاي ناشي از آن و ماهيت نيروهاي اجتماعي و نوع رابطه آنها با قدرت مستقر در يك فضاي متعامل است. نتيجه‌گيري: بدين ترتيب، در پرتو هژموني نيروهاي سياسي اسلام‌گرا و به حاشيه رفتن ساير نيروهاي سياسي ساختار قدرت متمركز شكل گرفت. در اين شرايط با غلبه گرايش هاي مردم گرايانه اقتصادي و تأكيد بر استقلال سياسي و اقتصادي تأكيد بر الگوي درون زاي توسعه مورد توجه قرار گرفت و اتكاي به اقتصاد نفتي به‌عنوان عامل تأمين‌كننده منابع اقتصادي دولت پايدار ماند. اتكاي اين دولت با الگوي مشاركت بسيج گرايانه و در پيوند و پشتيباني نيروهاي اجتماعي مذهبي و مستضعف رقم مي خورد كه با منافع و ارزش هاي اين طبقات همسويي و همراهي داشت. لذا در اثر اين تعامل سياست خارجي جهت گيري تجديدنظر طلبانه و در مخالفت با ارزش ها و ساختار نظام بين الملل شكل گرفت.