واكاوي نقش گفتمان اسلام سياسي فقاهتي بر سينماي سياسي ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي

هدف: گفتمان «اسلام سياسي فقاهتي» كه برآمده از مفاهيم و هنجارهاي برساخته انقلاب اسلامي است، از همان ابتدا نسبت به ساير انديشه‌ها، جريان‌هاي فكري و نهادها با حساسيت نگريسته است. اين مسأله از يك‌سو به دليل ماهيت فرهنگي اجتماعي انقلاب اسلامي و از سوي ديگر جايگاه خطير سينما بر حوزه‌هاي فرهنگي و افكار عمومي داراي اهميت مضاعفي است. مقاله حاضر درصدد است بر اساس دسته‌بندي تاريخي رايج ابرگفتمان اسلام سياسي فقاهتي مشتمل بر پنج خرده گفتمان «مصلحت‌گرايي اسلامي، سازندگي، مردم‌سالاري، عدالت‌محوري و خرده گفتمان اعتدال» به تبيين و بررسي نمودهاي سينماي سياسي در هر يك از اين دوره‌ها بپردازد. روش ­شناسي پژوهش: پژوهش با بهره گيري اسناد مكتوب و آثارسينمايي و از طريق روش توصيفي تحليلي و در چارچوب گفتمان اسلام سياسي فقاهتي، به اين پرسش پاسخ مي دهد كه گفتمان اسلام سياسي فقاهتي چه جايگاهي بر روند سينماي سياسي ايران داشته است؟ يافته ها: به نظر مي‌رسد سياست‌هاي كلان فرهنگي كشور در حوزه سينمايي طي چهار دهه گذشته با وجود فراز و فرودهاي نسبي تحت تأثير ابرگفتمان اسلام سياسي فقاهتي شكل گرفته است. به‌گونه‌اي كه اغلب تصميم‌گيرندگان و مسئولين حوزه سينمايي در هر مقطع زماني متناسب با خرده‌گفتمان‌هاي برآمده از اين ابرگفتمان با اقداماتي نظير تشكل‌سازي (مانند حوزه هنري انقلاب اسلامي)، نهادسازي (مانند سازمان سينمايي) و يا حمايت از توليد فيلم‌هاي با مفاهيم برساخته انقلاب اسلامي (مانند فيلم‎هاي دفاع مقدس) از خطوط كلي يكساني تبعيت نموده‌اند. نتيجه‌گيري: اسلام سياسي فقاهتي در چارچوب ترويج «فرهنگ انقلابي» و مقابله با «تهاجم فرهنگي» تلاش نموده شاخص‌ها و مفاهيم سازنده اين گفتمان همچون ظلم‌ستيزي، نفي بي‌عدالتي و كمك به هم‌نوعان را از طريق سينما توليد و بازتوليد نمايد.