از «ولي منتخب مردم» تا «مردم‌سالاري ديني» (بررسي جايگاه مردم در «نظام ولايت» از منظر امام خميني و آيت‌الله خامنه‌اي)

هدف: اين مقاله به دنبال مطالعه جايگاه مردم در نظام ولايت در انديشه امام خميني(ره) و آيت‌الله خامنه‌اي است. به‌عنوان فرضيه چنين به نظر مي‎رسد كه از ديدگاه امام خميني(ره) و آيت‌الله خامنه‌اي، مردم جايگاه تعيين‌كننده‌اي در نظام ولايت دارند. روش‌شناسي پژوهش: اين مقاله با استفاده از روش توصيفي-تحليلي، نظريه امام خميني(ره) و آيت‌الله خامنه‌اي را درباره نقش مردم در نظام ولايت از طريق تحليل متون كتاب‌ها و سخنراني‌هاي ايشان مورد بررسي قرار مي‌دهد. يافته‌ها: نظريه ولايت فقيه گرچه قبل از امام خميني(ره) توسط علماي ديگر نيز مطرح شده بود، ولي با عملي شدن آن در نظام جمهوري اسلامي ايران و قرار گرفتن يك مجتهد عادل در رأس آن، نظام سياسي ويژه‎اي در ايران تأسيس شد كه سابقه‎اي در عصر غيبت نداشته است. يكي از ويژگي‎هاي مهم اين نظام سياسي، شيوه نقش آفريني مردم در انتخاب ولي‌امر است كه امام خميني(ره) با عنوان «ولي منتخب مردم» و آيت‎الله خامنه‎اي با عنوان «مردم‎سالاري ديني» از آن ياد مي‎كنند. نتيجه‌گيري: نظريه «مردم سالاري ديني» در واقع همان شكل روزآمد شده و استمرار نظريه «ولي منتخب مردم» است. بر اساس اين نظريه، پايه و اساسِ حق مردم در اين انتخاب، خود اسلام است و مردم‌سالاري ديني فقط يك قرارداد عرفي نيست، بلكه يك وظيفه ‏ي ديني است كه در آن مردم مسلمان، هم اصل نظام و هم حاكم اسلامي را انتخاب كرده و سرنوشت اداره كشور را به وسيله منتخبان خود در اختيار مي‌گيرند.