ارزيابي تنوع ژنتيكي گندم‌ هاي اينكورن غرب ايران با استفاده از نشانگرهاي ريزماهواره‌اي

هدف: وجود تنوع ژنتيكي در گياهان زراعي و اجداد وحشي آن‌ها نقش مهمي در پيشرفت برنامه‌هاي به‌نژادي دارد. گونه‌ اينكورن (Triticum monococcum L. ssp. boeoticum) در نواحي غربي ايران تنوع وسيع و پراكنش جغرافيايي گسترده‌اي دارد. هدف از اين تحقيق بررسي تنوع ژنتيكي گندم‌هاي اينكورن جمع‌‌آوري شده از اين منطقه با استفاده از نشانگرهاي ريزماهواره‌‌اي بود. مواد و روش‌ها: تنوع ژنتيكي 163 ژنوتيپ گندم‌ اينكورن جمع‌آوري شده از 34 مكان متفاوت از سه استان غربي ايران با استفاده از 19 جايگاه ژني SSR از ژنوم A گندم هگزاپلوييد بررسي شد. نتايج: در 163 ژنوتيپ گندم اينكورن مورد مطالعه در مجموع 151 آلل چندشكل براي 19 جايگاه ريزماهواره‌اي با ميانگين 7.94 شناسايي شد. دامنه محتواي اطلاعات چندشكلي (PIC) در ژنوتيپ‌‌هاي مورد مطالعه بين 0.64 براي جايگاه ژني Xgwm480-3A تا 0.89 براي جايگاه ژني Xgwm4-4A متغير بود. ميانگين محتواي اطلاعات چندشكلي در ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه 0.77 بود. با توجه به نتايج بدست آمده جايگاه‌هاي ژنيXgwm4-4A ، Xgwm610-4A و Xgwm282-7A مناسب‌ترين جايگاه‌ها براي بررسي تنوع ژنتيكي و تمايز ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه گندم اينكورن تشخيص داده شدند. ميانگين ضريب شانون به ميزان 0.16 نشان دهنده تنوع متوسط در ژنوتيپ‌هاي تحت بررسي بود. متوسط مكان‌هاي ژني چندشكلي در 34 جمعيت مورد مطالعه 36.74 درصد و ميانگين هتروزيگوسيتي برابر 0.114 برآورد شد. بر اساس نتايج تجزيه واريانس مولكولي براي 34 جمعيت گندم اينكورن، اختلاف بين و درون جمعيت‌هاي مورد مطالعه به ترتيب 7 و 93 درصد مشاهده شد. تجزيه خوشه‌اي با استفاده از ضرايب جاكارد و بر اساس الگوريتم UPGMA ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه گندم اينكورن را در 10 گروه طبقه‌بندي نمود. طبق نتايج حاصل از تجزيه به مختصات اصلي دو بردار اوليه به ترتيب 29.33 و 24.01 درصد از كل واريانس ژنتيكي مولكولي را تبيين نمودند. نتيجه‌گيري: نتايج حكايت از مفيد بودن نشانگرهاي ريزماهواره در شناسايي و گروه‌بندي ژنوتيپ‌هاي گندم اينكورن داشت، به‌طوريكه از اطلاعات بدست آمده مي‌توان در پروژه‌هاي اصلاحي، برنامه‌ريزي حفاظت ژرم پلاسم و ايجاد كلكسيون از جمعيت‌هاي گندم اينكورن استفاده نمود.