تحليل روابط دوجانبه چين و جمهوري اسلامي ايران در عرصه سياست خارجي: شكاف بين انتظارات و واقعيات

چين و ايران در دوران استعمار (قرون 18 و 19 ميلادي) تحت نفوذ قدرت‌‌هاي بيگانه قرار گرفتند و در دو جنگ جهاني ميدان رقابت قدرت‌‌هاي متخاصم شدند. پس از اين دوران هر دوكشور با انقلاب داخلي (1949 چين و 1979 ايران) مواجه شدند. لذا بنيادهاي سياست خارجي اين دو كشور كم‌‌وبيش تحت تاثير تجربه ناخوشايند تاريخي و اصول انقلابي آن‌‌ها قرار گرفته است. بر همين اساس بيجينگ و تهران نظم رايج بين‌‌المللي را ناعادلانه مي‌‌پندارند و هدفي مشابه (نه يكسان) براي تعديل نظم بين‌‌المللي دارند. از اين‌‌رو هر دو كشور جايگاهي ويژه در روابط خارجي يكديگر دارند. با توجه به نكات مذكور، اين پرسش مطرح مي‌‌شود كه نگاه ايران و چين به يكديگر در روابط خارجي چگونه است؟ نگاه كشورها به يكديگر ممكن است با انتظارات متفاوتي همراه باشد. عدم تطابق انتظارات با واقعيات معمولا منجر به خطاي استراتژيك و هزينه‌‌هاي هنگفت در سياست خارجي شود. در اين مقاله استدلال شده است كه «نگرش چين به ايران بر اساس محاسبات اقتصادي و تا حدودي ايجاد توازن ژئوپليتيكي و ژئواكونوميكي غيرچالشگرانه در برابر آمريكا بنا شده است. در حالي‌‌كه نگرش ايران به چين بيشتر بر مبناي برقراري موازنه سياسي در برابر آمريكا و ايجاد تكيه‌گاه اقتصادي است.»