تأثير تنش خشكي بر شاخص‌هاي جوانه‌زني بذور 15 ژنوتيپ پايه مادري گندم نان (Triticum aestivum L.)

خشكي از عمده­ترين خطرات براي توليد موفق محصولات زراعي است. به­منظور ارزيابي خصوصيات جوانه­زني بذرهاي پايه مادري 15 لاين بومي گندم نان، آزمايشي به­صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي در آزمايشگاه تكنولوژي بذر دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل بذرهاي توليد شده در دو سطح (بدون تنش يا آبياري نرمال) و اعمال تنش خشكي آخر فصل (قطع آبياري در مرحله سنبله­دهي) بر گياه مادري و 15 لاين بومي گندم نان (كشه فراهان، كوره ساوه 26، كوره ساوه 27، مال مير اهواز 66، مال مير اهواز 67، محت عليا اراك بروجرد، مشهد 7، مشهد 8، مشهد 14، مشهد 18، مشهد 22، مغان، مل آباد ساوه، ملاوي، نهاوند) بود. صفات مورد بررسي شامل درصد و سرعت جوانه­زني، ميانگين مدت زمان جوانه­زني، طول ريشه­چه و ساقه­چه، تعداد ريشه­هاي فرعي، وزن خشك گياهچه و شاخص بنيه گياهچه بود. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تنش خشكي، ژنوتيپ و اثر متقابل آن­ها تأثير معني­داري بر صفات مورد پژوهش داشت. بذرهاي توليد شده ژنوتيپ مشهد14 در هر دو شرايط نوسان كم­تري را نشان داد. اين ژنوتيپ داراي بالاترين درصد و سرعت جوانه­زني، تعداد ريشه­هاي فرعي، وزن خشك گياهچه و شاخص وزني بنيه گياهچه بود. ژنوتيپ مشهد14 در شرايط تنش خشكي داراي بيش­ترين شاخص وزني بنيه گياهچه بود و بيش­ترين شاخص طولي بنيه گياهچه در ژنوتيپ نهاوند مشاهده شد. با توجه به اينكه شاخص قدرت بذر در بيش­تر بذور ژنوتيپ­هاي توليد شده در شرايط تنش خشكي كاهش يافت، براي مناطق خشك و نيمه خشك نمي­توان آن­ها را توصيه كرد.