تأثير پرايمينگ ساليسيليك اسيد بر تحرك ذخاير بذر و جوانه‌زني بذر گندم در مقايسه با چاودار وحشي در شرايط تنش خشكي

به‌منظور ارزيابي تأثير پرايمينگ با ساليسيليك اسيد بر تحرك ذخاير بذر و افزايش توان رقابتي گندم با چاودار وحشي تحت تنش خشكي، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در دانشگاه محقق اردبيلي در سال 1395 انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل تنش خشكي شامل صفر (شاهد)، 3- ، 6- و 9- بار و پيش تيمار با اسيد ساليسليك شامل صفر (شاهد)، 5/0، 1، 5/1 و 2 ميلي‌مولار بود. نتايج نشان داد، جوانه­زني گندم تحت تأثير تنش خشكي و پرايمينگ با ساليسيليك اسيد قرار گرفتند. تغييرات درصد جوانه­زني در اثر تنش به صورت خطي بوده ولي متوسط زمان جوانه­زني به‌صورت معادله درجه دوم بود. به ازاي افزايش يك واحد تنش خشكي درصد جوانه­زني 12/0 واحد كاهش يافت. تغييرات درصد جوانه­زني در اثر مصرف ساليسيليك اسيد به صورت معادله پيك بود. اين در حالي بود كه تغييرات متوسط زمان جوانه­زني به‌صورت سيگموئيدي تنظيم گرديد. بالاترين مقدار درصد جوانه­زني 38/95 درصد در غلظت­ 13/2 ميلي­مولار ساليسيليك اسيد بدست آمد و بالاترين متوسط زمان جوانه­زني با ميانگين­ 73/3 بود. تنش خشكي بر ميزان ذخاير، كارايي ذخاير و كسر ذخاير گندم معني­دار بود و تأثير ساليسيليك اسيد تنها بر ميزان ذخاير و برهم كنش تنش در ساليسيليك اسيد تنها بر ميزان استفاده از ذخاير معني­دار شد. روند تغييرات كارايي ذخاير به صورت پيك و كسر ذخاير به صورت درجه دوم بود. برهم كنش تنش در ساليسيليك اسيد نيز نشان داد، در تمام سطوح ساليسيليك اسيد به جز غلظت 5/1 ميلي­مولار، روند تغييرات ميزان ذخاير به صورت درجه دوم بود. همچنين درصد جوانه­زني چاودار وحشي تحت تأثير تنش خشكي قرار گرفت به طوري كه بالاترين درصد جوانه­زني با ميانگين 38/90 مشاهده شد كه با شيب تغييرات 89/0 و در پتانسيل 98/7- بار به 50 درصد مقادير خود رسيد. روند تغييرات ميزان ذخايرچاودار به صورت سيگموئيدي بود، به­طوري كه بالاترين ميزان ذخاير با ميانگين 68/16 و با شيب كاهش 66/2 مشاهده شد كه در پتانسيل 67/6- بار به 50 درصد مقدار خود رسيد. به طور كلي مشاهده شد كاربرد ساليسيليك اسيد تنها توانست ميزان استفاده از ذخاير را در شرايط تنش بهبود بخشد ولي بر توان تحمل گندم تحت تنش خشكي تأثير چنداني نشان نداد.