اثر تنش خشكي آخر فصل بر ويژگي‌هاي جوانه‌زني بوته‌هاي تنش ديده پنج ژنوتيپ گندم دوروم

Effect of Terminal Drought Stress on Germination Characteristics of Stressed Plants of Five Durum Wheat Genotypes

اين تحقيق به ‌منظور بررسي تأثير تنش خشكي آخر فصل بر ويژگي‌هاي جوانه‌زني و پارامترهاي رشد بذور مادري پنج ژنوتيپ گندم دوروم، به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه تكنولوژي بذر دانشكده كشاورزي دانشگاه شاهد در سال 1395 انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل رژيم آبياري در دو سطح بذور توليد شده در شرايط آبياري مطلوب و اعمال تنش خشكي آخر فصل بر گياه مادري ژنوتيپ‌هاي گندم دوروم شامل پنج ژنوتيپ رباط اراك (بومي)، آريا (تجاري)، كرخه (تجاري)، ياواروس (تجاري) و دنا (تجاري) بود. نتايج حاكي از تأثير معني‌دار تنش خشكي بر صفات مورد مطالعه‌ بود. درصد جوانه‌زني بذرهاي ژنوتيپ تجاري آريا توليدشده در شرايط تنش خشكي 100 درصد بود، درحالي كه در ديگر ژنوتيپ‌ها اين شاخص كاهش يافت. مقايسه ميانگين اثر متقابل خشكي و ژنوتيپ بر شاخص طولي و وزني بنيه گياهچه نشان داد كه بذرهاي ژنوتيپ تجاري آريا توليد شده در شرايط آبياري مطلوب با 83/432 و بذور ژنوتيپ بومي رباط اراك توليد شده در شرايط تنش خشكي با 15/328 بيش‌ترين شاخص طولي بنيه گياهچه را داشتند. ژنوتيپ‌هاي بومي رباط اراك با ميانگين (23/7) و تجاري آريا با ميانگين (33/7) به ترتيب داراي بيش‌ترين شاخص وزني بنيه گياهچه بودند. ژنوتيپ تجاري دنا در هر دو شرايط داراي كم‌ترين شاخص وزني بنيه گياهچه بود. به طور كلي مي‌توان نتيجه گرفت كه اعمال تنش خشكي بر گياه مادري ژنوتيپ‌هاي بررسي شده سبب كاهش خصوصيات جوانه‌زني، رشد گياهچه و كيفيت بذر حاصل گرديد.

This research was carried out to study the effect of terminal drought stress on characteristics of seed germination and growth parameters of seeds maternal of five durum wheat genotypes. An experiment was conducted in a factorial based on completely randomized design with three replications at Seed Technology Laboratory of Agriculture Faculty of Shahed University in 2016. The factors included irrigation regimes in two levels of seeds produced under optimal irrigation conditions and terminal drought stress on mother plants of durum wheat genotypes including five genotypes: Rabat Arak (domestic), Aria (commercial), Karkheh (commercial), Yavarus (commercial) and Dena (commercial). Results showed that drought stress had significant effects on the studied traits. Seed germination of Aria commercial genotype produced in drought stress was 100%, while declined in other genotypes. Mean comparison of seedling vigor index length and weight in genotypes and drought interactions showed that the highest seedling vigor index length was in seeds of Aria commercial genotypes under normal irrigation (with 432.83) and seeds of Robat Arak domestic genotype under drought stress (with 328.15). Robat Arak domestic genotype (7.23) and Aria commercial (7.33) genotype produced the highest weighted index seedling vigor. Dena commercial genotype in both conditions was the lowest weighted index vigor. In general, it can be concluded that drought stress on mother plant characteristics of studied genotypes reduced germination, seedling growth and seed quality.