تاثير تيمار سرمايي و شيميايي بر شكست خواب بذر پنيرباد (Withania somnifera)

Effect of chilling and chemical treatment on seed dormancy of withania somnifera

پنيرباد (Withania somnifera) متعلق به خانواده سيب زميني ( Solanaceae)به‌صورت بوته‌هايي خشبي يا درختچه ايي و بدون خار با گسترشي از مناطق شرق مديترانه به جنوب آسيا مي‌باشد. يكي از مشكلات اساسي در كشت گسترده گياهان دارويي عدم جوانه‌زني مناسب و در نتيجه عدم استقرار مناسب در شرايط زراعي است. علي‌رغم اينكه وجود خواب در گياهان دارويي در طبيعت يك مزيت به حساب مي‌آيد. اما بر سر راه اهلي‌ سازي و زراعت آن‌ها يك صفت نامطلوب محسوب مي‌شود كه به نحوي بايد آن را برطرف نمود. اين تحقيق با هدف بهينه‌سازي روش‌هاي شكستن ركود بذر پنيرباد انجام گرفت. بدين منظور از دو آزمايش مستقل استفاده گرديد. آزمايش اول به‌صورت فاكتوريل دو فاكتوره در قالب طرح كاملا تصادفي در 4 تكرار انجام شد. فاكتور اول تيمار سرمايي در 5 سطح (0، 10، 20، 30، 40 روز در دماي 4 درجه سانتي‌گراد) و فاكتور دوم تيمار شيميايي در 7 سطح، شامل اسيد جيبرليك در 3 سطح (500، 750 و 1000 پي‌پي‌ام) و نيترات پتاسيم در 3 سطح (1000، 2000 و 3000 پي‌پي‌ام) و تيمار شاهد آب مقطر مي‌باشد. بذر‌ها در داخل لوله آزمايش در محيط موراشيك و اسكوگ كشت شدند. آزمايش دوم، در قالب طرحي مشابه آزمايش اول انجام گرفت. با اين تفاوت كه بذرها پس از اعمال تيمارهاي سرمايي و شيميايي در داخل پتري ديش استريل شده كه كف آن را با كاغذصافي پوشانده ايم كشت شد و در نهايت درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني وميانگين سرعت جوانه‌زني محاسبه شد. در آزمايش اول بيشترين(100درصد) و كمترين (15درصد) جوانه‌زني در تيمار سرمادهي به مدت 10 روز + جيبرليك اسيد 750 پي‌پي‌ام و تيمار شاهد به ترتيب بود. اعمال تيمارهاي سرمايي و شيميايي بر متوسط زمان لازم براي جوانه­زني بذور در محيط درون شيشه اي سبب ايجاد اختلاف معني­دار در سطح احتمال يك درصد شده است. كمترين زمان لازم براي جوانه‌زني بذور سرمادهي 10 روز + تيمار شيميايي در مقادير مختلف مي‌باشد. در آزمايش دوم مشاهده مي­گردد كه اعمال تيمارهاي مختلف سبب اختلاف معني­داري در درصد جوانه‌زني بذر شد. بيشترين درصد بذر جوانه‌زني با ميزان 85 درصد متعلق به تيماردوره سرمادهي 20 روز + نيترات پتاسيم 3000 پي­پي­ام مي‌باشد. اعمال تيمارهاي سرمايي و شيميايي بر سرعت جوانه­زني بذور سبب ايجاد اختلاف معني­دار بين دوره­هاي مختلف سرمادهي و تيمارهاي شيميايي و همچنين اثرات متقابل آنها در سطح احتمال يك درصد شد. كمترين زمان لازم براي جوانه­زني بذور در تيمار، دوره­ سرمادهي به‌مدت 10 روز + نيترات پتاسيم 2000 پي‌پي‌ام بود.

Withania somnifera belonging to Solanaceae family. This research was conducted to optimizing the methods of breaking the dormancy of Withania somnifera in two independent experiments. The first experiment was carried out in a factorial arrangement in a completely randomized design experiment with four replications. The first factor was cold treatment at 5 levels (0, 10, 20, 30, 40 days at 4 ° C) and second factor was chemical treatment at 7 levels consist of gibberellic acid (500, 750 and 1000 ppm), potassium nitrate (1000, 2000 and 3000 ppm) and control was distilled water. In the first experiment, the seeds were grown in Murashige and Skoog plant growth medium in test tubes. The second experiment was carried out in the same design as the first experiment but the seeds were cultured after applying cold and chemical treatments inside a petri dish covered with filter paper. Finally, germination percentage, germination rate and average germination rate were calculated. In the first experiment, the highest (100%) and the lowest (15%) germination percentage were seen the treatment of chilling for 10 days + 750 ppm gibberellic acid and control treatment respectively. The application of cold and chemical treatments caused a significant difference in the average germination rate in the tube environment (P<0.01). The minimum germination rate showed in 10 days cold + different amounts of chemical treatment. In the second experiment, application of different treatments caused a significant difference in germination percentage. The highest germination percentage (85%) was observed in 20 days cold + 3000 ppm potassium nitrate treatment. The effects of cold and chemical treatments and their interactions caused a significant difference in germination rate (P<0.01). The minimum germination rate was in 10 days cold + 2000 ppm potassium nitrate treatment. Our results showed that cold period is an essential factor for eliminating of dormancy in Withania somnifera.