پديد آورندگان :
خانجاني، زينب دانشگاه تبريز - دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي - گروه روانشناسي , محمدي، الناز دانشگاه تبريز - دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي - گروه روانشناسي , شادبافي، محمد دانشگاه تبريز - دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي - گروه روانشناسي
كليدواژه :
نارسايي توجه- فزون‌كنشي , كندگامي شناختي , حساسيت به پاداش , حساسيت به تنبيه , سانحه‌پذيري
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: حوادث چه به صورت عمدي و چه به صورت غيرعمدي يكي از مهم‌ترين علل وقوع ميليون‌ها مرگ و ناتواني كودكان در سراسر جهان به شمار مي آيند و بار مالي زيادي را بر سيستم بهداشتي درماني جوامع تحميل مي‌كنند. پژوهش حاضر با هدف پيش‌بيني سانحه‌پذيري كودكان بر اساس نشانه‌هاي اختلال نارسايي توجه- فزون‌كنشي و كندگامي شناختي با ميانجي‌گري حساسيت به پاداش و تنبيه انجام شد.
مواد و روش‌ها: طرح پژوهشي حاضر از نوع توصيفي و با روش همبستگي انجام شد. بدين منظور از بين جامعه آماري دانش آموزان مقطع ابتدايي شهر تبريز در سال تحصيلي 99-98 ، تعداد 200 دانش‌آموز با روش نمونه گيري خوشه‌اي سه مرحله‌اي، انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش، مقياس درجه‌بندي رفتار (سوانسون، نولان و پلهام، 1980)، پرسشنامه كندگامي شناختي (پني، واچبوچ، كلين، كوركوم و اسكيس، 2009)، آزمون خطرپذيري بادكنكي (لجوئز، 2002) و پرسشنامه سنجش سوانح (پترسون، سالدانا و هيبلوم، 1996) بود. براي تحليل داده‌ها از روش تحليل مسير با استفاده از نرم‌افزار SPSS20 و AMOS 24 استفاده شد.
يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه با افزايش نشانه‌هاي نارسايي توجه- فزون‌كنشي و كاهش نشانه‌هاي كندگامي شناختي، ميزان حوادث غيرعمدي در بين كودكان افزايش مي‌يابد. همچنين حساسيت به پاداش و تنبيه ميتواند در رابطه بين اختلال نارسايي توجه- فزون‌كنشي و كندگامي شناختي با سانحه‌پذيري، نقش ميانجي ايفا كند (0/05p<)
نتيجه‌گيري: با توجه به يافته هاي پژوهش مي توان نتيجه گرفت كه حساسيت بالا به تنبيه سبب محافظت افراد از سوانح غيرعمد مي‌شود؛ زيرا سانحه ديدن نوعي تنبيه محسوب شده و كودكان با درجات بالاي نشانه هاي كندگامي شناختي به دليل حساسيت بالاي تنبيه، خود را درگير كارهاي خطرناك و ريسكپذير نمي كنند و در نتيجه كمتر دچار سانحه مي شوند. در حاليكه كودكان با نشانه هاي بالاي نارسايي توجه- فزون‌كنشي به دليل حساسيت بالا به پاداش همواره به دنيال خطر و هيجان بوده و بنابراين سانحه پذيري بالاتري دارند.
چكيده لاتين :
Background and Purpose: Accidents, both intentional and unintentional, are one of the leading causes of death and disability for children around the world and impose a heavy financial burden on the health care system of societies. The aim of the present study was to predict the childrenchr('39')s accident proneness based on attention deficit hyperactivity disorder and sluggish cognitive tempo symptoms by mediating role of sensitivity to reward and punishment.
Method: The research is descriptive and correlational. The statistical population included all elementary students of Tabriz city in the academic year of 2019-2020. For sampling, 200 students were chosen by random multistage cluster sampling method. Data were collected using Child Behavior Rating Scale (Swanson, Nolan, Pelham & 1980), Sluggish Cognitive Tempo Questioner (Penny, Waschbusch, Klein, Corkum & Eskes, 2009), Balloon Analogue Risk Task (Lejuez, 2002), and Minor Injury Severity Scale (Peterson, saldana & hiblum, 1996). Data analysis was performed by path analysis using SPSS20 and AMOS 24 software.
Results: The findings show that with increasing symptoms of attention deficit / hyperactivity disorder and decreasing symptoms of sluggish cognitive tempo, the rate of accident proneness among children, increases. Also, sensitivity to reward and punishment are able to mediate the relationship between attention deficit hyperactivity disorder and sluggish cognitive tempo with accident proneness (p<0.05).
Conclusion: Based on these findings, it can be concluded that high sensitivity to punishment, protects children from accident proneness, because an accident is a form of punishment, and children with a high degree of sluggish cognitive tempo due to their high sensitivity to punishment, do not engage in dangerous and risky activities, so they are less likely to be injured. While children with attention deficit hyperactivity disorder are always at risk because of their high sensitivity to rewards, so they are more likely to be injured.
