اثربخشي برنامه رابطين بهداشتي ايران در ارتقاي دانش، نگرش و عملكرد بهداشتي جامعه از طريق مداخلات آموزشي: يك مطالعه مروري نظام‌مند

Effectiveness of health communicators program in promoting of community knowledge, attitude and practice in Iran through educational interventions: A systematic review

مشاركت جامعه در برنامه‌هاي بهداشتي از الزامات توفيق آن‌ها به‌شمار مي‌آيد و برنامه‌هاي مرتبط با داوطلبين بهداشتي يكي از اشكال مقبول اين مشاركت محسوب مي‌شوند. با توجه به سپري‌شدن سه دهه از آغاز برنامه رابطين بهداشتي (به‌عنوان شكلي از داوطلبان بهداشتي) در ايران و اهميت ارزشيابي دستاوردهاي آن، هدف اين مطالعه بررسي اثربخشي برنامه رابطين بهداشتي در ارتقاي دانش، نگرش و عملكرد بهداشتي جامعه از طريق مداخلات آموزشي بود. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر از نوع مروري نظام‌مند است كه بررسي متون آن در بهمن ماه سال 1398 به انجام رسيد. اين جستجو با استفاده از كليدواژه‌هايcommunity health volunteers ، communicators community health، و Iran در پايگاه‌هاي اطلاعاتي/موتورهاي جستجوي PubMed، Web of Science و Scopus؛ و معادل فارسي آن‌ها يعني داوطلبين بهداشتي و نيز رابطين بهداشتي در پايگاه‌هاي علمي فارسي زبان SID، Magiran و Elmnet صورت گرفت. در اين جستجو از مجموع 13558 مقاله يافت شده، تعداد 15 مقاله مرتبط با هدف مطالعه و منطبق با معيارهاي ورود و خروج انتخاب شدند و كيفيت آن‌ها مورد ارزيابي قرار گرفت. سپس درون‌مايه مرتبط با هدف مطالعه در مقالات منتخب در جداول استخراجي و مقايسه‌اي ارائه و نتيجه‌گيري نهايي بر اساس آن‌ها صورت گرفت. يافته‌ها: برنامه رابطين بهداشتي در ايران از اثربخشي مناسبي در تغيير دانش و نگرش بهداشتي جامعه برخوردار مي‌باشد اما توفيق چنداني در بهبود عملكرد بهداشتي جامعه كسب نكرده است. بررسي تعداد حوزه‌هاي هدف‌گذاري شده جهت بهبود عملكرد بهداشتي جامعه از طريق آموزش‌هاي ارائه‌ شده از سوي رابطين بهداشتي در مقالات نهايي نشان مي‌دهد كه رابطين بهداشتي از جمع 34 حوزه تعيين شده جهت تغيير رفتار، تنها در 6 حوزه موفق به ارتقاي رفتار بهداشتي گروه‌هاي هدف شده‌اند. نتيجه‌گيري: برنامه رابطين بهداشتي به واسطه تاثير اندك بر رفتار بهداشتي جامعه، نيازمند ارتقاء و يا جايگزيني با يك برنامه كارآمدتر در عرصه مشاركت جامعه مي‌باشد

Community participation in health programs is essential for their success, and community health volunteers (CHVs) program is a favored form of participation. Given that three decades have passed since the launch of the Health Communicator Program (as a form of health volunteers) in Iran and the importance of evaluating its achievements, the purpose of this study was to evaluate the effectiveness of health communicators program in promoting knowledge, attitude and practice of community health thorough educational interventions. Materials and Methods: This is a systematic review and its literature review was conducted in February of 2020. The search of resources was conducted using ‘community health communicator’, ‘community health volunteer’, and ‘Iran’ in PubMed, Scopus, Web of Sciences and their Persian equivalent in SID, Magiran and Elmnet database/ search engine. The number of 13558 was obtained from this search, which finally the number of 15 articles was included in study and their quality were appraised. In continue, the related contents of included articles were reported as extraction and comparative tables, and final conclusion was done based on them. Results: The health communicators program in Iran had good positive effect health knowledge and attitude of community in different health areas but this program has not been successful in improving community health performance/behavior. Assessing the targeted areas to improve in community health performance through provided educational interventions by CHVs in the final included articles showed that from 34 targeted health areas, CHVs have succeeded in promoting six areas, only. Conclusion: The health communicatorschr('39') program needs to be promoted or replaced with a more effective one in community participation due to its low impact on community health behavior