اثربخشي آموزش برنامۀ اميدبخشي بر ارتقاي سلامت رواني و كاهش فرسودگي تحصيلي دانشآموزان تيزهوش

The Effectiveness of Hope Therapy on Promoting Mental Health and Reducing Academic Burnout in High School Students at Risk or Academic Burn-out

زمينه و هدف: در سال‌هاي اخير، مربيان، پژوهشگران، و متخصصان، بيش‌ازپيش، ضرورت توجه به سلامت روان افراد تيزهوش را احساس كرده‌اند؛ به همين جهت، جنبشي براي مطالعه و پژوهش در اين حوزه شكل ‌گرفته است. در اين راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير آموزش برنامۀ اميدبخشي بر ارتقاي سلامت رواني و كاهش فرسودگي تحصيلي دانش ­آموزان تيزهوش انجام شد. روش: روش اين پژوهش، نيمهآزمايشي و از نوع پيش‌آزمون-پس‌آزمون-پيگيري با گروه گواه بود. جامعۀ آماري شامل تمامي دانش‌آموزان تيزهوش دبيرستاني شهرستان سبزوار در سال تحصيلي 95-1394 بود كه در معرض فرسودگي تحصيلي قرار داشتند. از اين جامعه آماري، 30 دانش‌آموز با روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شده و به ‌صورت تصادفي در دو گروه آزمايشي (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. گردآوري داده‌ها به كمك پرسشنامۀ سلامت عمومي (گلدبرگ و هيلر، 1979) و پرسشنامۀ فرسودگي تحصيلي ماسلاچ (شوفلي، بيكر، هاگدين، شاپ و كليدر، 2001) انجام شد. گروه آزمايش به مدت 8 جلسه هفتگي، تحت آموزش اميدبخشي قرار گرفت و گروه گواه هيچ مداخله‌اي دريافت نكرد. پس از اتمام جلسات، مجدداً هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه ­هاي ذكر شده مورد آزمون قرار گرفتند و در پايان داده‌هاي به­ دست آمده با استفاده از آزمون تحليل واريانس سنجش مكرر تحليل شدند. يافته‌ها: نتايج تحليل اندازه‌گيري‌هاي مكرر نشان داد كه آموزش برنامۀ اميدبخشي به‌طور معناداري موجب ارتقاي ابعاد سلامت رواني و كاهش فرسودگي تحصيلي مي‌شود (p<0.05). نتيجه‌گيري: بر اساس يافته ­هاي به­دست آمده در اين مطالعه مي ­توان نتيجه­ گيري كرد كه برنامه اميدبخشي با ايجاد اهداف واقع­ بينانه و كاهش سطح نااميدي در گروه آزمايش باعث ارتقاي سلامت رواني آنها شده است.

Background and Purpose: In recent years, educators, researchers, and professionals have increasingly felt the need to pay attention to the mental health of gifted people; therefore, a movement has been formed for study and research in this field. In this regard, the present study was conducted to investigate the effect of hope therapy on improving mental health and reducing academic burnout of gifted students. Method: The research method was semi-experimental and pre-test-post-test-follow-up with the control group. The statistical population included all the gifted high school students in Sabzevar city in the academic year of 2015-2016, who were exposed to academic burnout. From this statistical population, 30 students were selected by convenient sampling method and randomly divided into two experimental and control groups (15 students in each group). Data were collected using the General Health Questionnaire (Goldberg and Hiller, 1979) and the Maslach Burnout Inventory (Schaufeli, Bakker, Hoogduin, Schaap, & Kladler, 2001). The experimental group received hope therapy training for 8 sessions and the control group did not receive any intervention. After the sessions, both groups were tested again using the mentioned questionnaires and at the end the obtained data were analyzed using repeated measurement analysis. Results: Results showed that hope therapy significantly enhances dimensions of mental health and decreases dimensions of academic burnout (p<0.05). Conclusions: Based on the findings of this study, it can be concluded that the optimistic program has improved mental health of gifted students by creating realistic goals and reducing the level of frustration in them.