مقايسه اثربخشي بازي درماني انفرادي و گروهي بر رفتارهاي مقابله‌اي در دانش‌آموزان دبستاني با اختلال نارسايي توجه/ فزون كنشي

Comparison of the Effectiveness of Individual and Group Play Therapy on Coping Behaviors in Primary School Students with Attention Deficit Hyperactivity Disorder

بازي ­درماني، روشي خلاقانه در روان ­درماني كودك است و اين درمان متناسب با سن، نيازهاي كودكان در زمينه‌هاي سني مختلف را برآورده كرده و بر تغيير رفتار، سازش­ يافتگي، و مهارت‌هاي اجتماعي آنها، اثر مهمي دارد. پژوهش حاضر با هدف مقايسه اثربخشي بازي­درماني انفرادي و گروهي بر رفتارهاي مقابله‌اي در دانش‌آموزان دبستاني با اختلال نارسايي توجه/ فزون­كنشي انجام شد. روش: طرح اين پژوهش، تجربي از نوع پيش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماري اين مطالعه شامل تمامي دانش‌آموزان دختر و پسر دبستاني با اختلال نارسايي توجه/ فزون­ كنشي شهر تهران در سال تحصيلي 98-1397 بودند كه تعداد 60 دانش­آموز با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده و به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش و يك گروه گواه (هر گروه 20 دانش‌آموز) جايدهي شدند. گروه‌هاي آزمايش تحت بازي­درماني انفرادي (10 جلسه 45 دقيقه‌اي) و بازي­درماني گروهي (10 جلسه 60 دقيقه‌اي) قرار گرفتند؛ اما گروه گواه هيچ گونه مداخله­ اي دريافت نكرد. به منظور گردآوري داده­ها از پرسشنامه رفتارهاي مقابله‌اي فلاحي و همكاران (1396) و پرسشنامه تشخيصي اختلال فزون­ كنشي - نارسايي توجه كانرز (1999) استفاده شد و در پايان داده‌هاي به دست آمده با استفاده از آزمون آماري تحليل كوواريانس، تحليل شدند. يافته ­ها: نتايج نشان دادند كه بازي­ درماني به هر دو شيوه انفرادي و گروهي بر افزايش مؤلفه كنارآمدن با مشكل (217/93F=) و كاهش مؤلفه­ هاي انحراف از مشكل (1153/09F=)، و كنارآمدن ويرانگر (317/57F=) دانش‌آموزان دبستاني با اختلال نارسايي توجه/ فزون­كنشي مؤثر است (0/01p<). همچنين بر اساس نتايج حاصل از آزمون تعقيبي، بازي­ درماني به شيوه گروهي مؤثرتر از بازي­درماني انفرادي در افزايش مؤلفه كنارآمدن با مشكل(3/61-=MD)، و كاهش مؤلفه ­هاي انحراف از مشكل (4/65=MD) و كنارآمدن ويرانگر (3/63=MD) دانش‌آموزان دبستاني با اختلال نارسايي توجه/ فزون­كنشي بود (0/01p<). نتيجه ­گيري: بازي­ درماني انفرادي و گروهي بر افزايش رفتارهاي مقابله‌اي دانش‌آموزان دبستاني با اختلال نارسايي توجه/ فزون­كنشي اثربخش است، اما بر اساس نتايج به دست آمده از اين مطالعه بايد توجه داشت كه اجراي اين شيوه به صورت گروهي مي­تواند تأثيرات بيشتري بر بهبود وضعيت رواني و رفتاري كودكان داشته باشد.

Background and Purpose: Play therapy is an innovative psychotherapy technique in child therapy. This therapy can fulfill the needs of children in different ages and it can significantly affect their behavior change, adaptability, and social skills. Present study aimed to compare the effectiveness of individual and group play therapy on the coping behaviors of students with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). Method: This study was an experimental research with pretest- posttest control group design. The study population included all the male and female students with ADHD in Tehran in the academic year 2018-2019. A sample of 60 students was selected by purposive sampling and then randomly assigned to either the experimental or control group (20 per group). The experimental group underwent ten 45-min sessions of individual play therapy and ten 60-min sessions of group play therapy, but the control group received no intervention. Oppositional Behaviors Questionnaire (Falahi et al., 2017) and Conner’s ADHD Rating Scale (1999) were used to gather the data. Data were analyzed by ANCOVA. Results: Findings showed that both individual and group play therapy were effective in increasing the component of problem coping (F=217.93), decreasing the component of solution aversion (F=1153.09) and destructive coping (F=317.57) in primary students with ADHD (p<0.01). Also, based on the findings of follow-up test, group play therapy was more effective than individual play therapy in terms of increasing the component of problem coping (MD=-3.61) and decreasing the components of solution aversion (MD=4.65) and destructive coping (MD=3.66) in primary school students with ADHD (p<0.01). Conclusion: Individual and group play therapy are effective in increasing the coping behaviors of primary school students with ADHD but based on the results, group play therapy can be more effective in improving the mental and behavioral situation of children.