تطبيق ساختاري اركان نامه در منشآت ميبدي و تفرشي

ترسل و انشاء يكي از گونه‌هاي ادبي كهن در ادب فارسي است و از گذشته داراي ساختاري مشخص بوده كه در آن بخش‌هاي سه‌گانه صدر، متن و انجام نامه مطابق با قواعد خاصي نوشته مي‌شده است. در دوره‌هاي صفوي و تيموري كه نثر ساده رايج شد و بيشتر نثرنويسان دانش و معلومات نويسندگان دوره قبل را نداشتند، استفاده از اين ساختار معيّن فراموش شد. با اين حال، تعدادي از منشيان اين دوره مي‌كوشيدند نامه‌ها را به سياق دوره قبل بنويسند. اين مقاله به بررسي و مقايسه ساختار نامه در منشآت ميبدي و تفرشي، دو تن از منشيان نيمه اول دوره صفوي، مي‌پردازد. برآيند پژوهش نشان مي‌دهد كه ميبدي در تقسيم‌بندي ساختار نامه به شيوه نويسندگان دوره قبل عمل مي‌كند. استفاده از دعاي فارسي و عربي و نعت‌هاي مفرد و مركب در صدر نامه و دعاي طول عمر مخاطب و نيز تأكيد بر متن نامه در قسمت پايان نامه مطابق شيوه نويسندگان دوره قبل است و از اين نظر مي‌توان گفت كه ميبدي از آخرين پيروان سبك ساختار سه‌گانه در منشآت فارسي است. اما تفرشي از جمله نويسندگاني است كه توجه چنداني به سبك و سياق نامه‌نگاري دوره قبل ندارد و مرز بين آغاز نامه و متن آن به وضوح مشخص نيست.