بررسي و تحليل معيارهاي امام رضا(ع) در نقد روايات عرضه شده بر ايشان

با گسترش نظام‌مند احاديث مجعول و محرَّف در عصر امام رضا(ع)، در موارد فراوان راويان اصالت احاديث را از آن حضرت جويا مي‌شدند. در صورت وقوع جعل و تحريف در روايت، امام به صورت روشمند و با بهره‌گيري از معيارها و ملاك‌هاي متقن، محرَّف و مجعول بودن آن را بيان كرده‌اند. به طور كلي امام دو معيار دروني و بيروني را در نقد اين روايات به كار بسته‌اند. ايشان نقد دروني را كه با دقت در مضمون حديث صورت مي‌پذيرد، با دو دسته از معيارها: 1. معيارهاي درون ديني 2. معيارهاي برون ديني انجام داده‌اند؛ معيارهاي درون ديني را قرآن، روايات و مسلمات ديني و مذهبي و معيارهاي برون ديني را عقل و حس و تجربه مي‌توان دانست. نقد بيروني كه ارزيابي احاديث با استفاده از مراجعي مثل سند، منبع و مأخذ حديث است، در سيره امام رضا(ع) با نقد راويان تحقق يافته است، ايشان با اشاره به منشأ جعل و تحريف كه همان وجود راويان كذاب باشد، احاديث را نقد كرده‌اند. امام گاه به صورت تركيبي از چند معيار براي نقد روايات بهره گرفته‌اند كه در بين معيارهاي به كار گرفته از دو معيار روايات و عقل بيش از ديگر معيارها استفاده كرده‌اند.