بررسي عوامل مؤثر بر تحول كالبدي خانه و فرهنگ زندگي در يك قرن اخير ايران; موردپژوهي: تحولات الگوي خانه در شهر تاريخي لار

در زندگي امروز، خانه همچنان مأمن و محل آرامش و آسايش هر فرد به حساب مي‌آيد، اما ميزان اين بهره‌مندي در گونه‌هاي متنوع خانه، متفاوت است. وجود خانه‌هاي تاريخي و حضور در اين خانه‌ها و شنيدن خاطرات نسل‌هاي قديمي‌تر و بررسي ديدگاه صاحب‌نظران در حوزۀ نقد آثار معماري، روشن مي‌سازد كه چرا بسياري از معماران در حال حاضر، به‌دنبال شناخت كيفيت‌هايي در آن خانه‌هاي سنتي هستند. در اين مقاله، نگارندگان پس از معرفي و بررسي عوامل مؤثر بر تغيير و تحول در معماري مسكوني سنتي ايران، به نحوۀ شكل‌گيري شهر جديد لار با عنوان »شهر بدون كوچه « پس از زلزلۀ سال 1339 و هم‌زمان با ورود اصول شهرسازي و معماري نوين به ايران در دورۀ پهلوي دوم مي‌پردازند. روش اين تحقيق در بخش اول، مطالعات كتابخانه‌اي و استنادي و در بخش دوم، بررسي ميداني و جمع‌آوري و مقايسۀ گونه‌هاي مختلف مسكن در شهر لار بوده است. نتايج نشان مي‌دهد كه مجموعه‌اي از تحولات فرهنگي، سياسي، اقتصادي از ابتداي قرن سيزدهم در ايران آغاز شد و اگرچه اغلب سرمنشائي خارج از فرهنگ داخلي داشته، پذيرش تدريجي و يا بعضاً تحميل آن‌ها در سبك زندگي مردم، زمينۀ بروز و ظهور تغييرات كالبدي مسكن در يكصد سال اخير را به وجود آورد. در اين ميان، مداخلات دولت در نوسازي شهري و ساخت مسكن انبوه، به پشتوانۀ درآمد نفتي، بيشترين تأثير را بر تغيير شكل شهرها داشته است. همچنين، گونه‌شناسي الگوي خانه در شهر لار، در طول صد سال گذشته، نشان داد كه در الگوهاي مسكوني اخير، خلاقيت‌هاي مردمي ناشي از تجربۀ زيست در خانه‌هاي سنتي و نبوغ طراحان در معماري خانه‌هاي ضد زلزله، به‌‌كلي ناديده گرفته ‌شده است.