روش ايجاد تحول فرهنگي ـ اجتماعي با الهام از اهداف قرآن در سير نزول

در علوم قرآن ضمن مباحث مربوط به نزول قرآن، از اهداف قرآن بحث مي‌شود. در كتاب خداي حكيم، 29 هدف براي قرآن شمرده شده است؛ مطالعۀ اهداف با توجه به تكرار بيان آنها در آيات قرآن، نوع مخاطبان آيات، كيفيت توزيع در سور و اغراض آنها و دوره‌هاي رشد اجتماع مؤمنان امكان ارزيابي دارد. اين پژوهش از جنبۀ مديريتي، پژوهشگران را در شناخت روش‌هاي آغاز شكل‌گيري پديدۀ تحول و گسترش آن در اجتماع مساعدت مي‌كند. در اين مقاله نتايج تحولي و تربيتي توزيع آيات در دورۀ ابتداي ظهور اسلام (كه پيامبر دعوت خود را علني كرده بودند، اما مسلمانان در خفا به‌سر مي‌بردند) بررسي مي‌شود. با عنايت به ارتباط سؤال پژوهش با سير نزول آيات اهداف قرآن، پژوهش مذكور به سبك تفسيري تنزيلي صورت گرفته است. كليد تحول با بيان هماهنگي قرآن با نيازهاي فطري زده مي‌شود. مردم در برابر تحول، به دو جريان اكثريت مقاوم در برابر تغيير و تحول و اقليت همگام با تحول تقسيم مي‌شوند. براي تغيير موضع گروه اول بايد بر موضع هشدار و تهديد و ترهيب پافشاري كرد و به شبهات آنها پاسخ داد، اما دربارۀ گروه دوم بايد هدايت آنها در مراتب رشد و كمال را، از دو راه تبيين مسائل و پاسخ به شبهات معارضان پيگيري كرد. همچنين به وصول به خواست‌هاي ذاتي و فطري دلگرم نگه داشت. در اين ميان رهبران و مجريان تحول نيز، با اطلاع از سنت‌هاي الهي در حمايت قطعي از خود و همراه ديدن خود با صف تحول‌گران تاريخ و اطمينان از نجات و رستگاري و پاداش‌هاي الهي در صورت باقي ماندن بر راه اصلاح‌گري مطمئن مي‌شوند. اهداف قرآن در مرحلۀ اول، نزول سوره‌ها اين معارف ارزشمند را به‌دنبال دارد.