تحليل انتقادي احاديث مهريه معنوي حضرت فاطمه زهرا (سلام الله عليها)

در برخي روايات شيعي براي حضرت فاطمه زهرا(سلام الله عليها) علي‌رغم بيان مهريه متعارف و مادي، «مهريه اي معنوي» در نظر گرفته شده كه بيانگر گونه اي از مهريه اي هبه اي از سوي خداوند است. بخشي از دنيا و بخشي از آب هاي درياها و رودها در زمره اين «صداق معنوي» نيز قرار گرفته اند. قدر متيقّن روايات و مجموعه قرائن نشان مي دهد كه اين هبه و هديه، چنان‌كه عرف به زوجين مي بخشد و امري رايج تلقي مي شود، قابل پذيرش است، اما در مفاد اين مهريه هبه شده از سوي خداوند به ايشان مناقشه است. لذا توجيه اين احاديث به «مهريه معنوي» را نيز برنمي تابد. برآيند تحقيق پيش رو حاكي از آن است كه اين احاديث با محتواي مزبور در كتاب‌هايي چون كافي و الهدايهالكبري به عنوان كتاب هايي شاخص در نقل اين احاديث، ضمن منقبت خواهي براي مقام حضرت فاطمه(سلام الله عليها) و ضعف موجود به خاطر وجود راويان غالي و نيز تعارض مستقر و يا تناقضات، از نظر فقهي صحيح به نظر نمي‌رسند. ضمن اينكه مي توان بن مايه هاي آن را در اسرائيلياتي در منابع سنّي از قول كعب الأحبار و ديگر همگنانش يافت كه به برخي از رودها و درياها فضيلتي دوچندان بخشيده اند. اين مقاله با رويكردي تحليلي ـ انتقادي مي كوشد تا سند و تمام طرق آن را در منابع شيعي در سنجه نقد نهد و در تلاش است با كاوش در ديگر مصادر و يافتن بسامد و گونه هاي حديثي و تاريخي، آن ها را مورد تحليل و ارزيابي قرار دهد.