رويكرد اخفش به قرائت در كتاب معاني القرآن با تأكيد بر روايت حفص از عاصم

نقش دانش قرائت و تاثير مستقيم آن در تفسير آيات قرآن كريم انكارناپذير است و از اين رو مسالۀ قرائات همواره مورد توجه قرآن‌پژوهان قرار داشته است. يكي از ابعاد مهم در مسالۀ قرائت، بررسي رويكرد علماء سده‌هاي نخست هجري به قرائت، به ويژه رويكرد آنان نسبت به قرائت رايج امروزي (روايت حفص از قرائت عاصم) مي‌باشد كه مي‌تواند بيانگر رويكرد تاريخي به اين قرائت تلقي گردد. اگر چه اخفش از بزرگان ادبيات عرب است و روند كلي حاكم بر كتاب معاني القرآن وي، اهتمام به مباحث ادبي است اما وي در راستاي مباحث ادبي، به صورت گسترده به مسالۀ قرائت نيز توجه داشته است كه با تحقيق در آن مي‌توان به مباني او در مسالۀ قرائت و معيارهاي وي در پذيرش يا گزينش قرائت دست يافت. بررسي عملكرد اخفش در مواجهه با روايت حفص از عاصم نيز نشان مي‌دهد كه اولاً وي در ترجيح و گزينش قرائت، بارها قرائتي مغاير با روايت حفص را برگزيده است و ثانياً برداشت برخي نويسندگان از تعابيري چون «قرائه العامه» در كتاب اخفش كه آن را به عنوان قرائتي رايج و مستقل بين مردم تفسير كرده‌اند، برداشتي نادرست و بر خلاف گزارش‌هاي صريح تاريخي است افزون بر آنكه اينگونه تعابير گاه بر خلاف قرائت امروزي (روايت حفص از عاصم) به كار رفته‌اند.