مسؤوليت مدني بازرسان و حسابرسان شركت‌هاي سهامي عام در ايران و انگلستان

Liability of Public Limited Companies Inspectors and Auditors in Iran and United Kingdom

زمينه و هدف: نظارت بر شركت­هاي سهامي در بيشتر نظام­هاي حقوقي، پذيرفته شده است. در نظام حقوقي ايران، بازرسان، عهده­دار امر نظارت بر شركت­هاي سهامي هستند و در نظام حقوقي انگلستان، اين مهم بر عهده حسابرسان است. با توجه به اهميتي كه عملكرد صحيح بازرسان و حسابرسان در حفظ حقوق سهامداران دارد، در هر دو نظام‌هاي حقوقي، موضوع مسؤوليت مدني آنان در قوانين و آراي متعددي مورد توجه قرار گرفته است. مواد و روش‌ها: روش تحقيق در نگارش اين مقاله به صورت توصيفي بوده است. ملاحظات اخلاقي: در اين تحقيق، اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است. يافته‌ها: مقاله كنوني به مطالعه تطبيقي مسؤوليت مدني بازرسان و حسابرسان شركت‌هاي سهامي عام در اين نظام حقوقي ايران و انگلستان پرداخته است. ابتدا وظايف «بازرس» شركت سهامي عام در نظام حقوقي ايران در كنار وظايف حقوقي «حسابرس» شركت سهامي عام در نظام حقوقي انگلستان تبيين شده است. يافته­هاي اين تحقيق، دلالت بر اين دارد كه قصور در رسيدگي به حساب­ها، عدم اعلام تخلف يا جرم و افشاي اسرار تجاري شركت، مهمترين مصاديق رفتارهايي هستند كه موجب پيدايش مسؤوليت مدني بازرسان و حسابرسان شركت مي­شود. نتيجه‌گيري: در نظام حقوقي انگلستان، مسؤوليت مدني بازرسان در قوانين و رويه قضايي در برابر شخص حقوقي شركت، سهامداران و اشخاص ثالث به رسميت شناخته شده است؛ اما در نظام حقوقي ايران، مهمترين منبع مسؤوليت مدني بازرسان يعني لايحه اصلاح قسمتي از قانون تجارت (1347)، مسؤوليت مدني بازرسان را محدود به مسؤوليت آنان در برابر شركت و اشخاص ثالث نموده است؛ با اين حال، بايد بازرس را در مقابل سهامداران نيز داراي مسؤوليت مدني دانست.

Background and Aim: Supervision of Public company is accepted in most legal systems. In the legal system of Iran, inspectors are liable for overseeing Public limited company and in other countries like UK; this is the auditorchr('39')s duty. Given the importance of the proper function of auditors and inspectors in protecting shareholderschr('39') rights, their liability has been considered in numerous rules and judgment. Materials and Methods: For present study, the descriptive approach has been chosen. Ethical Considerations: All ethical considerations as well as authenticity of the texts have been observed. Findings: This article, which deals with comparative study of liability of inspectors and auditors in these two legal systems, first, it described the duties of the "inspector" of the Public limited company in the Iranian legal system along with the legal duties of the auditor in the UK. The findings of this research indicate that failure to process accounts, failure to declare violations or offenses and disclose company trade secrets are the most important examples of behaviors that lead to the emergence of liability of the companychr('39')s inspectors and auditors. Conclusion: In UK, based on statutes and case laws, the responsibility of auditors was acknowledged toward legal person of the company, the third parties as well as shareholders. In Iranian law, the most important related legal reference named Commercial Law Bill (1968) has limited inspectors responsibilities only toward legal person of the company, the third parties but shareholders should also be added.