بهينه‌سازي تكثير درون شيشه‌اي عناب (Ziziphus jujuba) رقم Tian-yuzao

Optimization of in vitro propagation of jujube (Ziziphus jujuba) cultivar Tian-yuzao

چكيده درخت عناب يكي از مهم‌ترين گياهان دارويي به‌شمار مي‌رود. نرخ تكثير اين گياه با استفاده از بذر و پاجوش پايين مي‌باشد، به همين خاطر با به‌كارگيري تكنيك ريزازديادي مي‌توان ميزان تكثير آن را به مقدار قابل ملاحظه‌اي افزايش داد. به‌منظور مطالعه تاثير محيط كشت و تنظيم‌كننده-هاي رشد بر پرآوري و ريشه‌زايي عناب رقم Tian-yuzao، اين آزمايش به‌صورت آزمون فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجرا گرديد. جهت پرآوري از محيط‌هاي پايه كشت MS و WPM با سطوح 0، 1/0، 5/0، 1 و 2 ميلي‌گرم در ليتر بنزيل آدنين (BA) و براي ريشه‌زايي نيز از محيط‌هاي كشت نام‌برده حاوي ايندول بوتريك اسيد (IBA) در چهار سطح 0، 1، 5 و 10 ميلي‌گرم در ليتر استفاده شد. بر اساس نتايج حاصل از تجزيه واريانس، تفاوت معني‌داري بين دو محيط MS و WPM براي صفات پرآوري و ريشه زايي مشاهده نشد. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه بيش‌ترين درصد شاخه‌زايي (76-73 درصد) و تعداد شاخساره (1/3-3 عدد) در محيط‌هاي كشت حاوي 1 و 2 ميلي‌گرم در ليتر BA بدست آمد، اما بيش‌ترين طول شاخساره (74 ميلي‌متر)، وزن تر (296 ميلي‌گرم) و وزن خشك (44 ميلي‌گرم) در تيمار 1 ميلي‌گرم در ليتر مشاهده شد. درصد ريشه‌زايي، تعداد ريشه و ميانگين طول ريشه‌هاي تمامي محيط‌هاي حاوي IBA با هم اختلاف معني‌داري نشان ندادند اما نسبت به شاهد افزايش معني‌داري داشتند. نتايج سازگاري نشان داد كه 2/87 درصد گياهچه‌ها در بستر رس: پيت: ورميكوليت: پرليت (1:1:1:1) زنده ماندند.

Abstract Jujube tree is one of the most important medicinal plants. The propagation of this plant is low using seed and sucker, therefore, by applying the micropropgation technique, the amount of propagation can be considerably increased. In order to study the effect of culture media and growth regulators on proliferation and rooting of jujube cultivar Tian-yuzao, this experiment was conducted as a factorial experiment in a completely randomized design with four replications. For proliferation, MS and WPM culture media supplemented with 0, 0.1, 0.5, 1 and 2 mg.l-1 BA (benzyladenine), and for rooting, the mentioned culture media containing 0, 1, 5 and 10 mg.l-1 IBA (indole-butyric acid) were used. Based on the results of analysis of variance, there was no significant difference between MS and WPM for proliferation and rooting traits. The results of the mean comparison showed that the highest percentage of proliferation (73-76%) and number of shoots (3.1-3) were obtained in medium containing 1 and 2 mg.l-1 BA, but the maximum shoot length (74 mm), fresh weight (296 mg) and dry weight (44 mg) were observed in media supplemented with 1 mg.l-1. Rooting percentage, number of root and root length of all media containing IBA were not significantly different but showed significant increase compared to control. Adaptation results showed that over 87% of plantlets survived in the bed of clay: peat: vermiculite: perlite (1:1:1:1).