رويكرد قابليت و عدالت در آموزش عالي: فراتركيب قابليت‌هاي دانشجويان

رويكرد قابليت حدود دو دهه است كه به عنوان چارچوبي جامع نگر براي هدايت كاوش هاي كيفي در حوزه عدالت در آموزش عالي به كار رفته است. به رغم پژوهش هاي قابل توجه صورت گرفته در اين حوزه، هنوز دامنه قابليت هاي اساسي مورد نياز براي تحقق عدالت در دسترسي به آموزش عالي و حين تحصيل دانشگاهي روشن نيست و گستره عوامل تبديلي مؤثر بر اين قابليت ها تعيين نشده است. هدف پژوهش حاضر شناسايي دامنه قابليت هاي اساسي، عوامل تبديلي و منابع لازم براي دانشجويان و ارائه تعريف روشني از آنها بود. در اين پژوهش با استفاده از روش فراتركيب كيفي به صورت نظام مند پژوهش هاي منتشرشده در پايگاه هاي معتبر ملي و بين المللي از سال 2000 تا 2019 ميلادي بررسي شد و تعداد 88 مقاله براي مرور اوليه به دست آمد و با در نظر گرفتن معيارهاي ورود و خروج از مطالعه، تعداد 20 مقاله به صورت تمام متن بررسي شد. تحليل مقالات مد نظر و مقايسه با مطالعات مشابه نشان داد كه به منظور تحقق عدالت در دسترسي و تحصيل دانشجويان در دانشگاه، تأمين 12 قابليت شامل استدلال عملي، تاب آوري آموزشي، همبستگي، داشتن آرزو، داشتن صدا، آمادگي يادگيري، دانش و تخيل، روابط و شبكه هاي اجتماعي، احترام و كرامت، ايمني و انسجام جسماني، انسجام عاطفي و شايستگي زباني ضروري است. در اين خصوص، عوامل گوناگون فردي، اجتماعي و محيطي اثرگذار هستند كه لزوم توجه دانشگاه را به تفاوت هاي دانشجويان و تنوع نيازهاي آنان و همچنين زمينه هاي اجتماعي بيرون دانشگاه ايجاب مي كند.