جلوه هاي هجرت در حج از منظر عرفاي مسلمان قرن پنجم و ششم هجري قمري

هجرت، عاملي تعيين كننده در حيات فردي و اجتماعي انسان‌هاســت. مفهوم هجرت در اســلام، به حركت پيامبر(ص) به همراه عده‌اي از مسلمانان از مكه به مدينه محدود نمي‌شود؛ بلكه همچون حكمي كلي خطاب به انســان، در همه زمان‌ها و مكان‌ها جريان داشته و داراي جلوه‌هاي گوناگون ظاهري و باطني است. حج از اركان اسلام و از عباداتي مي‌باشد كه از زمان آدم(ع) در همه ادوار تاريخي انجام مي شده است. پژوهش حاضر، با روش كتابخانه‌اي و اسنادي و با اســتناد به قرآن كريم، روايات معتبر و نظرات عرفاي شــاخص مسلمان قرون پنجم و ششــم همچون قشيري، خواجه عبدالله انصاري، غزالي، عين القضات همداني و رشــيدالدين ميبدي، به بررسي جلوه‌هاي مختلف هجرت در حج مي‌پردازد و بيان مي‌كند كه حج در بُعــد ظاهر و باطن، مصداق كامل هجرت است و ديگر جلوه‌هاي متفاوت هجرت از قبيل: سفر، سياحت و عبرت، هجرت از دارالكفر به دارالاسلام، هجرت از سرزمين ظلم، هجرت به معناي موت و انتقال از دنيا به آخرت، هجرت براي كسب علم، هجرت از گناه و بدي و پليدي، هجرت براي معرفت امام(ع) و سير به سوي خدا، در حج نمايان اســت. جامع تمام جلوه‌ها در حج، هجرت از بدي و پليدي است كه البته برتري معرفت امام(ع) ،بر ديگر جلوه‌ها مشهود است.