بازتاب برخي از آداب و رسوم جامعۀ ايران در سفرنامۀ ويليام فرانكلين

دوران زنديه (1750-1794م) از جمله دوراني است كه دربارۀ آداب و رسوم مردم و جشن‌هاي ايران كمتر نوشته‌اي وجود دارد. با آنكه كريم‌خان‌زند مؤسس اين سلسله مردي بزرگ‌منش و مدافع فرهنگ بود و تا سال‌ها بعد از مرگ وي، از او به نيكي ياد مي‌شد؛ ولي به دليل حكومت كوتاه وي، جنگ‌هاي داخلي براي از بين‌بردن رقبا، محدوديت روابط با كشورهاي اروپايي به ويژه انگليس و فرانسه و بي‌كفايتي شاهان پس از وي اطلاعات كاملي دربارۀ شيوۀ زندگي در اين دوره وجود ندارد. از معدود سفرنامه‌هاي اين دوره كه به آداب و رسوم عهد زنديه اشاره مي‌كند؛ سفرنامۀ ويليام فرانكلين است. ويليام فرانكلين شرق‌شناس و افسر ارتش انگليس بود. وي به دليل علاقه به فراگيري زبان فارسي و تاريخ و نحوۀ زيست مردم ايران در سال 1786م به ايران سفر كرد و به مدت هشت ماه، مهمان يك خانوادۀ ايراني در شيراز بود. پس از اين سفر، در سال1788 م كتاب «مشاهدات سفر از بنگال به ايران» را منتشر كرد. اين سفرنامه اطلاعات ارزشمندي از حيات دورۀ زنديه در اختيار قرار مي‌دهد. اين پژوهش، به شيوۀ توصيفي تحليلي و استواري بر چارچوب نظري مي‌كوشد به اين پرسش پاسخ دهد كه شاخص‌ترين آداب و رسوم ايراني در دورۀ زنديه كه فرانكلين در سفرنامۀ خود به آن پرداخته است، كدام است؟ مطابق دستاوردهاي تحقيق، مراسم و آداب و رسومي كه بيش‌ترين بخش سفرنامۀ فرانكلين را در برمي‌گيرد، آداب و رسوم ازدواج و مراسم محرم است.