بررسي الگوي فضايي كم كاري مادرزادي تيروئيد در استان فارس طي سال هاي 1392-1384

Spatial Pattern of Congenital Hypothyroidism in Fars Province During 2005- 2013

مقدمه كم كاري مادرزادي تيروئيد در نوزادان، وضعيتي از كمبود هورمون تيروئيد است كه در صورت عدم تشخيص به هنگام و يا درمان نامناسب، مي تواند موجب بروز عقب ماندگي شديد و اختلال در رشد كودك شود و بار سنگيني را بر دوش خانواده و جامعه وارد كند. آگاهي از توزيع جغرافيايي و مناطق در معرض خطر بالاي بيماري ها، از پيش نيازهاي اساسي در تصميم گيري هاي مديريتي و برنامه ريزي براي نظام سلامت كشور است. با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و ارايه نقشه هاي خطر بيماري، مي توان تصوير روشن تري از روند تغييرات و گسترش مكاني بيماري را در ابعاد يك سيستم بهداشتي شهري براي سياست گذاران سلامت فراهم كرد. هدف از انجام اين تحقيق، تعيين الگوي مكاني توزيع كم كاري مادرزادي تيروئيد با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي در سطح استان فارس بود. روش كار در اين مطالعه مقطعي با استفاده از داده هاي برنامه غربالگري معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشكي شيراز و ورود داده ها در صفحات MS-excel و انجام داده كاوي فضايي، الگوي توزيع بيماري كم كاري مادرزادي تيروئيد در نوزادان از سال 1384 تا 1392 در شهرستان هاي استان فارس با استفاده از توابع آمار مكاني (Spatial Statistic) و شاخص هاي خودهمبستگي فضايي كلان و محلي (Global & Local Spatial Autoregressive)، شناسايي و كانون هاي تمركز اين بيماري مشخص شد. سپس با استفاده از توابع درون يابي فضايي (Spatial Interpolation) در مقياس مراكز گردآوري داده هاي غربال گري، پهنه بندي ميزان كمبود TSH نوزادان به صورت نقشه و الگوهاي مكاني توليد و تجزيه و تحليل شد. يافته ها نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد ميزان بروز بيماري در طول دوره از 2 تا 10 در هر 1000 نوزاد متغير بود كه اين ميزان در نوزادان دختر از 1/6 تا 8 مورد و در بين نوزاد پسر بين 1/80 تا 9 مورد در هر هزار نوزاد غربالگري شده در طي سال هاي 1392-1384 متغير بود. همچنين، الگوي پراكندگي فضايي كم كاري مادرزادي تيروئيد در نوزادان در كل دوره مورد مطالعه بر اساس سطح معناداري آماري (p-value) و شاخص خودهمبستگي فضايي (Moran ''s I) از يك الگوي اتفاقي برخوردار بود. نتيجه گيري در مناطق مختلف جغرافيايي استان فارس، آناليز توزيع فضايي كم كاري مادرزادي تيروئيد در نوزادان، در هر سال تفاوت هايي را نشان مي دهد و الگوي آن نشان دهنده كاهش يكنواختي و گرايش به تمركز در پهنه هاي خاصي از فضا دارد كه ممكن است اين الگو (تمركز مكاني) در چند سال بعد اتفاق بيفتد. اين نتايج مي تواند در شناسايي عوامل موثر بر بروز بيماري به منظور برنامه ريزي بهتر در عرصه بودجه و امكانات مورد نياز جهت كنترل بيماري كم كاري مادرزادي تيروئيد در سطح استان فارس بسيار مفيد واقع گردد.

Introduction: Undetected Neonatal Congenital Hypothyroidism (NCH) can cause severe retardation and impaired child development; and results in heavy burden on family and the society. Knowing geographical distribution and high risk areas are essential prerequisites for decision-making and planning in health system. The aim of this study was to determine the spatial distribution of the NCH using Geographic Information System (GIS) in Fars province. Methods: In this cross-sectional study, pattern of the disease from 2005 to 2013 was determined using the data extracted from screening programs of the Department of Health. Data were entered into the MS-excel sheets. Using the spatial statistical functions and Global and Local Spatial Autoregressive, focal points of the disease were identified. Zoning maps and spatial patterns were generated and analyzed using the spatial interpolation functions. Results: The results of this study showed that the incidence of the disease was 2 to 10 cases per 1000 neonates (1.6 to 8 per 1,000 female newborns and 1.8 to 9 per 1000 male neonates) during the study period. The statistical significance level (p-value) and the index of spatial autocorrelation (Moran's I) showed that the spatial distribution pattern of the congenital hypothyroidism in newborns had a random pattern during the study period. Conclusion: The analysis of spatial distribution of the congenital hypothyroidism in newborns showed differences in different geographical areas of the province. The pattern showed steady decrease and tended to be focused on specific areas of the space.