نابرابري در توزيع جغرافيايي منابع انساني بخش دولتي سلامت در ايران

Inequality in the geographic distribution of health workers in the public health sector in Iran

مقدمه توزيع يكسان و برابر نيروي انساني بخش سلامت يك مساله و نگراني هميشگي سياست گذاران سلامت مي باشد. هدف از اين مطالعه بررسي روند نابرابري در توزيع منابع انساني بخش دولتي سلامت در كشور ايران مي باشد. روش كار مطالعه از نوع توصيفي- مقطعي است. جامعه مورد مطالعه نيروي انساني دولتي شاغل در بخش سلامت در 30 استان كشور ايران براي سه نقطه زماني 1380، 1385 و 1390 مي باشد. داده هاي مورد نياز شامل تعداد پزشك متخصص، پزشك عمومي، پيراپزشك، دندان پزشك و داروساز به ازاي هر 10 هزار نفر جمعيت در هر استان، از مركز آمار ايران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي جمع آوري شد. براي ارزيابي وضعيت توزيع نيروي انساني از شاخص هاي ضريب جيني، عدم تشابه و گس ورث استفاده شد. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار DASPو STATA نسخه 12 صورت گرفت. يافته ها بيشترين مقدار ضريب جيني در سال 1380 مربوط به دندان پزشك (/25)، در سال 1385 مربوط به داروساز (0/32) و در سال 1390 مربوط به دندان پزشك (0/27) بود. نتايج مطالعه نشان داد كه بيشترين مقدار شاخص عدم تشابه و گس ورث در سال1380 به ترتيب مربوط به دندان پزشك (17/5%) و داروساز (5/5)، در سال 1385 به ترتيب داروساز (20%) و دندان پزشك (2/34) و در سال 1390 به ترتيب مربوط به پزشك متخصص (25%) و پزشك متخصص (0/22) بود. نتيجه گيري بيشترين نابرابري در توزيع منابع انساني بر اساس سه شاخص مورد استفاده مربوط به پزشك متخصص، دندان پزشك و داروساز مي باشد. بنابراين پيشنهاد مي شود در تخصيص و توزيع منابع انساني اولويت اصلي به اين نيروهاي انساني داده شود.

Introduction: Distribution of human resources in health sector is persistent concern of health policymakers. This study was aimed to examine the trend of inequality in distribution of health care workers in the public sector using three measures (Gini coefficient, index of dissimilarity and Gaswirth index). Methods: This cross sectional was conducted on public health workers across all provinces of Iran (n=30). The required data on the number of specialists, general physician, paramedical (nurses, midwives...), dentist and pharmacist per 10000 of people for 2001, 2006 and 2011 were obtained from the Statistical Centre of Iran and Health Ministry of Iran. The Gini coefficient, dissimilarity index and Gaswirth index were used to determine the trend of inequality in distribution of human resource. The data was analyzed using DASP and STATA soft wares. Results: The maximum value of Gini coefficient belonged to Dentist (0.25), pharmacist (0.32) and Practitioner (0.27) in 2001, 2006 and 2011, respectively. The results showed that in 2001; Dentist (17.5%) and pharmacist (5.5), in 2006; pharmacist (20%) and Dentist (2.34) and in 2011; Practitioner (25%) and Practitioner (0.22), had the maximum value of dissimilarity index and Gaswirth index, respectively. Conclusion: According to three indices were used in this study, the specialists, dentists, pharmacists had the maximum inequality in distribution of human resource in public health sector .It is suggested that the health policy makers give a higher priority to more deprived provinces in resource allocation to reduce the inequality.