تحليل نشانه شناختي كاركردهاي ارتباطي تبليغي پوستر تئاتر در ايران (نمونه ي موردي: پوسترهاي تئاتر دهه ي سي شمسي)

Semiological Analysis of Communicational and Promotional Functions of Theatre Posters in Iran (Case Study: The 1950s Theater Posters

دهه سي شمسي در ايران هم از نظر تحولات تئاتر و هم ازجهت تاريخ پوستر تئاتر اهميت دارد. در اين دوره تئاتر ويژگي سياسي-اجتماعي به خود گرفت و مخاطبان بيشتري يافت. تبريز يكي از مراكز مهم نمايش در اين دوره به شمار مي رود. اين دوره همچنين نقطه آغازي براي طراحي پوستر براي تئاتر به شمار مي آيد. هدف اين مقاله تحليل نشانه شناختي كاركردهاي ارتباطي-تبليغي پوستر تئاتر در اين دهه است. مسئله اصلي در تحقيق حاضر اين است كه چه رابطه اي ميان محتواي نمايشنامه ها و فرم پوستر از نظر كاركرد تبليغي- ارتباطي پوستر در تئاتر دهه سي شمسي ايران وجود دارد؟ روش تحقيق اين مقاله توصيفي-تحليلي و تاريخي است و براي گردآوري داده ها، روش كتابخانه اي بكار رفته است. همچنين براي تحليل آثار و داده ها از نظريه و روش نشانه شناسي استفاده شده است. در روند مقاله 46 پوستر از دوره زماني دهه سي شمسي در ايران معرفي و بررسي شده اند و از نظر نوع نظام نشانه اي مورد استفاده به چهار دسته اصلي تقسيم شده اند. سپس با استفاده از روش نمونه گيري هدفمند و سهميه اي، از هر دسته 1 نمونه پوستر كه به صورت كامل معرف ويژگي هاي نشانه شناختي دسته خود بود و همچنين نمايشنامه آن نيز در دسترس بود انتخاب و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج نشان داد دو نظام نشانه اي مورد استفاده در طراحي اين پوسترها عبارتند از نشانه هاي تصويري و نشانه هاي نوشتاري. از نشانه هاي تصويري در قالب طراحي صحنه ها و شخصيت هاي اصلي نمايشنامه جهت ارجاع به درون مايه هاي نمايشنامه استفاده شده است. اين نوع نشانه ها كاركرد ارتباطي در پوستر را تامين مي كنند. از نشانه هاي نوشتاري جهت تبليغ و اطلاع رساني اجراي نمايش استفاده شده است. اين نوع نشانه ها كاركرد تبليغي را براي پوستر تامين مي كنند. از اين جهت بين پوسترهايي كه در فرم آن ها نشانه هاي تصويري غالب است و پوسترهايي كه نشانه هاي تصويري و نشانه هاي نوشتاري به يك ميزان نسبي فضاي فرم شناختي پوستر را به خود اختصاص داده اند، بين فرم، با محتواي نمايشنامه هارابطه وجود دارد و كاركرد ارتباطي پوستر مورد توجه قرار گرفته است، اما در پوسترهايي كه در فرم آن ها نشانه هاي نوشتاري بر نشانه هاي تصويري غالب است و پوسترهايي كه فقط از نشانه هاي نوشتاري براي ايجاد فرم استفاده كرده اند بين فرم پوستر و محتواي نمايشنامه رابطه اي وجود ندارد و كاركرد تبليغي پوستر مورد توجه بوده است.

The 1950s is noteworthy both in terms of theatre-related developments and the history of theatre posters in Iran. During this period, the theatre acquired a socio-political feature and found a greater audience. Tabriz was one of the principal centers of theatre in these ages. This period was also a starting point for designing theatre posters. The purpose of this paper is to analyze the semiology of the communicational and promotional functions of theatre posters in this decade. The main issue here is figuring out a significant relationship between the content of plays and the form of 1950s posters in Iran in terms of communicational and promotional functions. The research method is descriptive-analytical and historical. The data are brought together from the library materials. The theory and methods of semiology are put in use to analyze the posters and data. In the research process, 46 posters from the 1950s Iran have been introduced, studied, and divided into four main categories in terms of the type of sign system used. Then, using the purposive and quota sampling method, one sample was selected and analyzed from each categorization, the one which fully represented the semiological characteristics of it, and also its play was available. The results showed that the two sign systems used in the design of these posters were visual signs and textual signs. The former referring to the themes of the play was convenient in the representation of the main scenes and characters. These types of signs provide the communicational function for the poster. The latter was to promote and inform the public audience about the play. These types of signs provide the promotional aspect of the design. Among the posters with predominant visual signs within the formal space, 156 Abstract or posters with an equal share of visual and textual signs to a certain extent, the form of design is relevant to the content of the play, and the communicational function is determinant. On the other hand, among the posters in which the textual signs are predominant or those only made up of textual signs, the form of design is not necessarily relevant to the content of the play. So the promotional function of design is determinant.