عنوان مقاله :
دايرۀ نجفي، اهميت و فوايد آن در علم عروض فارسي
پديد آورندگان :
قهرماني مقبل، علي اصغر دانشگاه شهيد بهشتي
كليدواژه :
عروض فارسي جديد , ابوالحسن نجفي , دايرۀ نجفي , طبقه‌بندي وزن‌ها
چكيده فارسي :
در ميان عروض‌دانان قديم و جديد فارسي، هيچ‌كس به اندازۀ ابوالحسن نجفي دغدغۀ طبقه‌بندي وزن‌هاي شعر فارسي نداشته است. نجفي همچنين كوشيده است تا معياري براي تشخيص وزن مطبوع از وزن نامطبوع بيابد. او وزن‌هاي مطبوع را دو دسته مي‌داند: وزن‌هاي متفق‌الاركان (xx) و وزن‌هاي متناوب‌الاركان (xy). نجفي براي دستۀ نخست كوشيده است ركن‌هاي عروضي را سامان دهد كه تكرار هركدام از آن‌ها به استخراج يك خانوادۀ وزني منجر مي‌شود. براي دستۀ دوم، يعني وزن‌هاي متناوب‌الاركان، دايره‌اي عروضي ارائه كرده است كه از آن در خلاف جهت عقربه‌هاي ساعت، 8 خانوادۀ وزني و در جهت عقربه‌هاي ساعت 8 خانوادۀ ديگر استخراج مي‌شود، به‌طوري كه تمامي اوزانِ اين 16 خانواده‌هاي وزني در ضمن وزن‌هاي مطبوع قرار مي‌گيرند. اين دايرۀ عروضي كه به نام «دايرۀ نجفي» نام‌گذاري شده، كار طبقه‌بندي وزن‌ها را تسهيل كرده و نزديك به 200 وزن شعري را در خود جاي داده است. در اين جستار با روش توصيفي- تحليلي، پس از بررسيِ تاريخيِ دايره‌هاي عروضي در عربي و فارسي، به تبيين فوايد دايرۀ نجفي در تنظيمِ ركن‌هاي عروضي، شيوۀ ركن‌بنديِ وزن‌هاي مستخرج از دايره و سامان‌دهي طبقه‌بندي وزن‌هاي شعر فارسي پرداخته شده است.
چكيده لاتين :
this article has no abstract
عنوان نشريه :
زبان و زبان شناسي
