امكان‌سنجي تثبيت ماسه‌هاي روان حاشيه‌هاي خشك‌شده درياچه اروميه با استفاده از تلقيح و تحريك سيانوباكترهاي خاك‌زي بومي

اخيراً ايجاد پوسته‌هاي زيستي خاك با تلقيح سطحي ريزموجودات براي تثبيت ماسه‌هاي روان، مورد توجه قرار گرفته است. از طرفي تثبيت بسترهاي ماسه‌هاي درياچه‌‌هاي خشك‌شده با هدف تقليل اثرات سوء محيط‌زيستي ضروري است. هدف از اين پژوهش امكان‌سنجي تثبيت ماسه‌هاي روان بسترهاي خشك‌شده درياچه‌ي اروميه از طريق تلقيح و تحريك سيانوباكترهاي خاك‌زي در شرايط آزمايشگاهي بود. بدين منظور، نمونه‌هاي حجمي از بستر منطقه‌ جبل‌كندي اروميه به‌عنوان كانون ماسه‌هاي روان تهيه گرديدند و پس از انتقال به داخل سيني‌هاي فرسايش، آماده‌سازي شدند. سپس سيانوباكترهاي مؤثر در تثبيت خاك، استخراج، شناسايي، خالص‌سازي و تكثير شدند. هم‌چنين ماده محرك غذايي سيانوباكتريايي با نام تجاري CHU10 از طريق انحلال عناصر غذايي مختلف در آب استريل شده آماده شد. در نهايت با افزودن يك ليتر در مترمربع از محلول سيانوباكتريايي، CHU10 و آب استريل شده به‌ترتيب سه تيمار تلقيح سيانوباكترها، تحريك سيانوباكترها و شاهد با سه تكرار برنامه‌ريزي شد. پس از 120 روز، اقدام به شبيه‌سازي باد با سرعت 70 كيلومتر بر ساعت به‌مدت 30 دقيقه روي سيني‌ها شد. شدت انتقال ماسه‌ها از روي سيني‌ها توسط باد در تيمارهاي شاهد، تحريك سيانوباكترها و تلقيح سيانوباكترها به‌ترتيب 1.58، 1.35 و 0.05 كيلوگرم بر مترمربع بر دقيقه بود. تحليل يافته‌ها نشان داد كه هر دو راه‌كار تحريك و تلقيح سيانوباكترها منجر به كاهش معني‌دار (0.01 p) و به‌ترتيب 14 و 96 درصدي انتقال ماسه‌ها نسبت به تيمار شاهد شدند. با اين حال، اثرگذاري تلقيح سيانوباكترها نسبت به تيمار تحريك سيانوباكترها بسيار بيش‌تر بود. بررسي تصاوير ميكروسكوپ الكتروني روبشي از سطح خاك نيز قابليت سيانوباكترها در ايجاد اتصال قوي بين ذرات خاك را تأييد كرد. علاوه‌بر اين، تلقيح سيانوباكترها منجر به بهبود محتواي ماده آلي (162 درصد) و پايداري خاك‌دانه‌ها (106 درصد) به‌عنوان شاخص‌هاي مهم پايداري خاك شد. در نهايت به‌منظور دستيابي به راه‌كار مؤثر براي تثبيت بسترهاي خشك‌شده‌ درياچه اروميه انجام پژوهش‌هاي تكميلي در شرايط طبيعي ضروري است.