دعاوي احتمالي در حقوق ايران و فرانسه

بند 9 مادۀ 84 ق.آ.د.م از احتمالي بودن دعوي، به‌عنوان يكي از ايراداتي نام برده است كه خوانده مي‌تواند در مقابل دعواي خواهان مطرح كند. دعواي احتمالي، دعوايي است كه خواهان نفع منجزي در اقامۀ آن ندارد. با اينكه عدم استماع دعاوي احتمالي و لزوم منجز بودن نفع در زمان اقامۀ دعوي، به‌عنوان يك اصل در قانون آيين دادرسي مدني ايران و فرانسه پذيرفته شده، اما اين اصل نيز همچون اصول ديگر بدون استثنا باقي نمانده است. در برخي موارد، اشخاص مي‌توانند براي پيشگيري از ورود ضرر به‌ خود، اقدام به اقامۀ دعوي كنند. از سوي ديگر،به‌رغم اين واقعيت كه دعاوي اعلامي، مسبوق به‌ نقض حق توسط خوانده نيست، طرح برخي از مصاديق دعاوي اعلامي در حقوق ايران و فرانسه پذيرفته شده است. علاوه‌بر اين، در مواردي قانون يا رويۀ قضايي طرح دعاوي استعلامي را تجويز كرده است؛ دعاوي‌اي كه براي الزام شخص برخوردار از يك حق انتخاب، به اعمال حق خود طرح مي‌شود. در كنار دعاوي احتمالي ماهوي، قانونگذار در مواردي طرح دعاوي احتمالي تأميني را تجويز كرده است. بر اين اساس، در اين مقاله، نخست مصاديق دعاوي احتمالي ماهوي مورد بحث قرار خواهد گرفت و پس از آن مصاديق دعاوي احتمالي تأميني.