خصوصيت و منشأيابي آلودگي فلزات سنگين در ذرات غبار ترسيب‌شده اتمسفري شهر تهران در سال 1397

زمينه و هدف: ذرات غبار اتمسفري نقش قابل توجهي در انتقال عناصر شيميايي رهاشده از منابع صنعتي و شهري دارند. بطوري‌كه آلاينده‌هاي متصل به اين ذرات مي‌توانند طي مسافت‌هاي طولاني منتقل شده و به عنوان تابعي از شرايط هواشناسي، خصوصيات فيزيكي و شيميايي ذرات و طبيعت سطح هستند. هدف از مطالعه حاضر ارزيابي غناي فلزي و درجه آلودگي فلزات سنگين در غبار ترسيب‌شده اتمسفري شهر تهران بود. مواد و روش‌ها: نمونه‌هاي غبار از 8 نقطه از شهر تهران در سال 1397 برداشت شد. فلزات سنگين (سرب، روي، مس، نيكل، كروم، منگنز و آلومينيوم) در اين ذرات با استفاده از دستگاه ICPMS آناليز شد. غناي فلزات و درجه آلودگي با استفاده از شاخص‌هاي فاكتور غني‌شدگي (EF)، انباشت زميني (Igeo)، درجه آلودگي (Cd) و درجه آلودگي اصلاح‌شده (mCd) تعيين شد. از آزمون‌هاي تي جفتي، همبستگي پيرسون و تجزيه خوشه‌اي سلسله مراتبي جهت تحليل استفاده شد. يافته‌ها: روند ميانگين غلظت عناصر در فصل گرم و سرد مشابه و به صورت آلومينيوم،روي،منگنز،سرب،مس،كروم،نيكل بود. نتايج شاخص‌ غني‌شدگي در نمونه‌هاي غبار ترسيب‌شده اتمسفري نشان داد كه عناصر سرب و روي در فصل گرم و سرب و مس در فصل سرد داراي غني‌شدگي شديد بودند. نتايج آزمون تي جفتي تفاوت معني‌داري را بين عناصر مس وكروم بين فصول نشان داد. آزمون تجزيه خوشه‌اي نيز عنصر آلومينيوم را با منشأ طبيعي و بقيه عناصر را با منشأ انساني نشان داد. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه غبار ترسيب‌شده اتمسفري شهر تهران داراي سطوح بالايي از آلودگي بخصوص در فصل سرد است. لذا لزوم تدوين سياست‌هايي مدون و كاربردي‌تر جهت ارتقاي كيفيت هواي شهر تهران ضروري به‌نظر مي‌رسد.