بررسي اثر ضد ليشمانيايي عصاره‌هاي حاصل از سه نوع جانور دريايي بومي ‌خليج فارس در شرايط برون تني

زمينه و هدف: درمان ليشمانيوز به عنوان هفتمين اولويت تحقيقاتي از طرف WHO مطرح شده و با وجود پژوهش‌هاي زيادي كه در اين راستا انجام شده است، هنوز درمان مشخصي براي آن وجود ندارد و عوارض جانبي داروهاي مرسوم و ظهور مقاومت انگل، استفاده از آنها را دچار چالش مهمي كرده است. اخيراً پژوهش‌هاي گستره‌اي بر روي عصاره‌ها و تركيبات مختلف گياهي بر ضد انگل ليشمانيا صورت گرفته و حتي استفاده از داروهاي با منابع دريايي به دليل عوارض و هزينه كمتر و سازگاري بيشتر بيماران به اين داروها، مورد توجه قرار گرفته است، لذا هدف از اين مطالعه تعيين و بررسي اثر ضد ليشمانيايي عصاره‌هاي حاصل از سه نوع جانور دريايي بومي خليج فارس در شرايط برون‌تني بود. روش بررسي: در اين مطالعه تجربي كه در سال 1397ـ1396 انجام شد، هر سه جاندار از آب‌هاي ساحلي استان بوشهر جمع‌آوري و پس از جداسازي پوسته و احشاء، به روش پركولاسيون و با استفاده از حلال‌هاي مختلف، مورد عصاره‌گيري قرار گرفته و اثرات ضدليشمانيايي و ميزان سميت سلولي اين فرآورده‌ ها به ترتيب بر روي فرم پروماستيگوت انگل ليشمانيا ماژور و سلول‌هاي vero و بر اساس تست بيوشيميايي MTT assay مورد ارزيابي واقع شدند. داده‌هاي جمع‌آوري شده با استفاده از آزمون‌ آماري LSD در سطح آماري يك درصد تجزيه و تحليل شدند. يافته‌ها: آناليز آماري نشان داد كه فاكتورهاي مورد بررسي شامل نوع عصاره و غلظت هاي استفاده شده از آن(دوز) داراي تأثير بسيار معني‌داري بودند. هم‌چنين اثرات متقابل دوگانه نوع عصاره و دوز، نوع عصاره و حلال و نيز اثر متقابل سه گانه نوع عصاره و حلال و دوز بر ميزان رشد انگل معني‌دار شد. بيشترين فعاليت ضدليشمانيايي مربوط به عصاره‌هاي متانولي پوسته خيار دريايي(65/ 88 درصد) و احشاء توتياي دريايي(48/ 87 درصد) با غلظت 800 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر و كمترين ميزان مربوط به عصاره آبي ستاره دريايي(01/ 43 درصد) با غلظت 20 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر حاصل شد. نتيجه‌گيري: تمامي انواع عصاره هاي پوسته و احشاء سه جاندار دريايي مورد تحقيق داراي اثرات ضدليشمانيايي بوده كه در اين ميان، بيشترين ميزان كشندگي مربوط به عصاره‌هاي متانولي پوسته خيار دريايي و احشاء توتياي دريايي مي‌باشد. هم‌چنين تمامي انواع عصاره‌ها، داراي سميت بسيار پاييني براي سلول‌هاي ميزبان بوده، لذا قابليت تجاري سازي به صورت تهيه داروهاي مؤثر را پس از انجام پژوهش‌هاي تكميلي به صورت درون تني دارا مي‌باشد.