اصل شفافيت در چارچوب قانون نمونه تداركات عمومي آنسيترال و حقوق ايران و نقش آن در تأمين حقوق شهروندي

خريدهاي دولتي يا تداركات عمومي سهم قابل توجهي در اقتصاد هر كشور دارد و اهميت آن تا جايي بوده كه برخي سازمان‌هاي بين‌المللي نيز مقرراتي نمونه در اين زمينه به تصويب رسانده‌اند. در بسياري از نوشته‌هاي حقوقي اصل شفافيت يكي از اصول حاكم بر خريدهاي دولتي به شمار آمده است. شفافيت ـ به معناي اطلاع از تصميمات مقامات عمومي ـ از موضوعاتي است كه در چند دهه اخير بسيار مورد توجه محافل حقوقي بوده و از مؤلفه‌هاي حكمراني خوب تلقي شده كه داراي ابعاد مختلفي است. اين امر ارتباط تنگاتنگي با حقوق شهروندي دارد و حتي در منشور حقوق شهروندي به عنوان يك حق به آن اشاره شده است، چه اين‌كه هزينه اين خريدها از محل منابع عمومي و ماليات تأمين مي‌شود و در نهايت اين شهروندان هستند كه از اين خريدها منتفع مي‌شوند و در نتيجه بايد در جريان نحوه صرف اين وجوه قرار بگيرند. مسأله اصلي در اين پژوهش بررسي قلمرو و مصاديق شفافيت در خريدهاي دولتي و ارتباط آن با حقوق شهروندي است. در اين جستار با روش تحليلي ـ توصيفي ضمن بررسي موارد پيش‌گفته، به ارزيابي مصاديق آن در نظام حقوقي ايران و قانون نمونه تداركات عمومي آنسيترال 2011 پرداخته شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد در نظام حقوقي ايران، آثار اصل شفافيت در تداركات عمومي در قوانين پراكنده وجود دارد كه نظر به ناكافي‌بودن اين مصاديق و فقدان ضمانت‌ اجراهاي مؤثر، ضرورت تصويب قانوني جامع در اين حوزه كاملاً احساس مي‌شود.

Public procurement has a significant role in the economy of each country and its importance caused some international organizations such as UN, WTO, have also adopted regulations in this regard. In many studies, the principle of transparency is one of the key principles governing public procurement. Transparency means being aware of the decisions of public officials, which has been the legal attention in recent decades and has been considered a component of good governance, which has various dimensions. Transparency in public procurement means that information on the public procurement process must be available to everyone: contractors, suppliers, service providers and the public at large, unless there are valid and legal reasons to keep certain information confidential. This issue closely related to citizenship rights and is even mentioned in the Charter of Citizenship Rights as a right, because the cost of these purchases is covered by public funds and taxes and ultimately it is the citizens who benefit from these purchases and thus they need to know how to spend that money. The main issue in this paper is to examine the scope and examples of transparency in public procurement and its relationship to citizenship rights. The present study tries elaborating the issue, in the Iranian legal system and UNCITRAL Model Law on Public Procurement. The study show that in the Iranian legal system, principle of transparency in public procurement in embodied in several codes. Overall since of inefficient rules and lack of effective sanctions, there is a need for comprehensive legal.