اهميت تنوع زيستي و جاذبه‌هاي طبيعي در توسعه اكوتوريسم؛ مطالعه موردي منطقه تحت حفاظت توران

اهداف و زمينه‌ها: هدف اين پژوهش شناسايي نقش و اهميت تنوع زيستي منطقه تحت حفاظت توران در توسعه اكوتوريسم است. روش‌شناسي: اين تحقيق از نوع پيمايشي و تحليلي است. با ثبت نقاط زميني توسط دستگاه GPS و به‌ كارگيري سيستم اطلاعات جغرافيايي، نقشه زيستگاه‌هاي حساس منطقه تهيه شد. در اين تحقيق، ‌از داده‌هاي سنجنده +ETM ماهواره لندست 7 و نرم‌افزار ArcGIS, Version9.2 استفاده شد. به‌منظور سنجش آراي كاربران و اولويت‌بندي اهميت جاذبه‌هاي طبيعي مرتبط با تنوع زيستي، از پرسش‌نامه تغييريافته استفاده شد. نمونه‌گيري، از نوع تصادفي خوشه‌اي و تعداد نمونه‌ها 764 نفر بود. از تحليل عاملي براي تحليل داده‌ها استفاده شد. يافته‌ها: بخش‌هاي جنوبي و شرقي منطقه مطالعاتي را كاربري بيابان (حدود 57%) تشكيل داده است. حدوداً 40% منطقه تحت پوشش مراتع و دشت‌ها است كه عمدتاً بخش‌ مياني منطقه مطالعاتي را شامل مي‌شود. كوهستان (حدود 3%) در شمال منطقه قرار دارند. 16 گونه تنوع زيستي در فهرست گونه‌هاي تحت حمايت قرار دارند. از ديدگاه گردشگران، مهم‌ترين عوامل مرتبط با حيات‌وحش به ترتيب عبارتند از: جاذبه‌هاي مرتبط با شكار و صيد، جاذبه‌هاي مرتبط با ورزش، جاذبه‌هاي مرتبط با تفريح، جاذبه‌هاي مرتبط با آموزش و پژوهش و جاذبه‌هاي مرتبط با اقتصاد. در اين ميان، بيشترين وزن را شكار با اسلحه (0.75) و پس از آن جاذبه‌هاي مرتبط با سواركاري (0.63) و جاذبه‌هاي مربوط به مشاهده حيوانات (0.59) به خود اختصاص داده‌اند و كمترين وزن را جاذبه‌هاي مربوط به كسب درآمد (0.14) و نيز جاذبه‌هاي مربوط به نقاشي (0.18) داشته‌اند. نتيجه‌گيري: منطقه مطالعاتي از پانسيل بالايي براي اكوتوريسم برخوردار است، وليكن با توجه به تمايل زياد گردشگران نسبت به برخي تخلفات و نيز آگاهي اندك گردشگران و جامعه محلي نسبت به پيامدهاي جرايم محيط زيستي، لزوم به‌ كارگيري اصول مديريتي شامل آموزش، برنامه‌ريزي و حقوق كيفري محيط زيست بيش از پيش احساس مي‌گردد.