چالش شيوه متداول شهرسازي ايران در مواجهه با بافت‌هاي دچار فرسودگي و كاربست رويكرد نهادگرايي در حل معضل بررسي موردي: «طرح پيشگام مسكن» در تهران

به‌رغم اقدامات وسيع نوسازي تهران از ابتداي دهه 80 كمبود خدمات عمومي (از اهداف اصلي مداخله شهرسازي) همچنان مشهود است. چالش‌هاي حرفه شهرسازي كه در اين مقاله به آن پرداخته مي‌شود، بيانگر اين است كه درشيوه متداول مداخله در شهرسازي ايران، نظام مديريت شهري براي تأمين خدمات عمومي «امكان مداخله» ندارد. هدف اين پژوهش ارائه الگوي نهادگرايي شهرسازي ذيل دو رويكرد رويه‌اي و محتوايي و بيان شقوق آن است به گونه‌اي كه براساس شيوه متداول شهرسازي و حاكميت نظام بازار، بخش عمده‌اي از چالش‌ها مرتفع شود. يافته پژوهش اين است كه با به رسميت شناختن نظام بازار (محوريت نهاد توسعه‌گر) و به قاعده در آوردن آن (كاربست اخلاق توسعه) مي‌توان امكان مداخله براي مديريت شهري و فرصتي جهت حل عمده چالش‌هاي شيوه متداول شهرسازي ايران را فراهم نمود. در اين پژوهش با استفاده از روش تحقيق تركيبي، چالش‌هاي موجود شناسايي و يافته‌ها تدوين گرديده‌اند. نمونه مطالعاتي، طرح پيشگام مسكن است كه توسط بخش خصوصي با داعيه رويكرد نهادي و نقش‌آفريني توسعه‌گر به دولت معرفي شد و در اينجا پس از تشريح، نقد گرديد. درنهايت دو پيشنهاد جهت تطبيق آن با رويكرد نهادگرايي ارائه شد. پيشنهاد نخست به رسميت شناختن ظرفيت و امكان مداخله بخش خصوصي و نظارت دولت و پيشنهاد دوم تعريف شئون رويه‌اي و محتوايي فعاليت توسعه‌گر است.