طراحي شهري با رويكرد مشاركت همكاري‌جويانه، از ايده تا طرح؛ موردپژوهي: ميدان هروي تهران

بيان مسئله: طراحي شهرها بدون مشاركت و دخالت مردم، شهري منفعل، غيرانساني و كسالت‌بار عرضه خواهد كرد كه شهروندان آن نسبت به آينده شهر بي‌تفاوت خواهند بود. بنابراين با توجه به پيچيدگي شهرهاي معاصر و ناكارآمدي روش‌هاي سنتي، ارائه روش‌ها و ابزارهاي مناسب براي ارتباط، تعاون و همكاري هرچه بهتر ميان كارشناسان و ساكنان يك فضاي شهري ضروري به نظر مي‌رسد. مفهوم مشاركت شهروندي ارتباط مستقيم با مفهوم دموكراسي دارد و اهميت آن زماني محرز مي‌شود كه شهروند فعال در شهر تجلي مي‌يابد و توسعه شهر با همكاري و مشاركت مردم صورت مي‌پذيرد. در اين حالت شهروند نوعي كنشگر به‌حساب مي‌آيد كه براي تعيين سرنوشت خود و براي رسيدن به وضعيت مطلوب، فعالانه در شهر تلاش مي‌كند و آينده شهر برايش مهم تلقي مي‌شود. اين امر مي‌تواند هدف غايي شهر مشاركت‌مدار محسوب شود و نكته حائز اهميت اين است كه اين مفهوم بايستي به‌صورت اجرايي در فرايند طراحي شهري گنجانده‌شده و در طرح‌هاي و برنامه‌هاي شهري به كار گرفته شود.روش تحقيق: پژوهش حاضر داراي ماهيت نظريكاربردي است. براي پاسخگويي به دغدغه پژوهش، روش «تحليلي-تطبيقي» به‌منظور تحليل نظريات مردم و كارشناسان و تطبيق با اصول و فرايند شهرسازي به كارگرفته‌ شده است. هم‌چنين با استناد به رويكردهاي نوين در سراسر جهان از روش‌هاي برداشت رفتار مستقيم، غيرمستقيم، تعامل گروهي و طوفان ذهني در جهت بهره‌گيري از مشاركت مردمي استفاده‌ شده است.نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش نشانگر اين واقعيت است كه به‌طوركلي آرا و نظريات كارشناسان و مردمي كه از يك فضاي شهري استفاده مي‌كنند مي‌تواند متفاوت، هماهنگ و گاهي متناقض باشد. بنابراين آنچه در اين ميان مهم است حق بيان خويشتن توسط تمامي كاربران و كنش‌گران يك فضاي شهري است و كارشناس همچون يك كاتاليزور مي‌تواند اين فرايند را تسريع و تسهيل نمايد. اين پژوهش با ارائه يك مدل و در قالب مطالعه محدوده ميدان هروي فرايندي از طراحي فضاي شهري با مشاركت مردم و متخصصين و با توجه به روش‌هاي طراحي مشاركتي ارائه مي‌دهد. اين فرايند شامل سه مرحله اصلي 1) آگاهي‌بخشي عمومي 2) كارگاه‌هاي طراحي و 3) بازخورد مردم بوده و در انتها با توجه به خواسته‌ها و با كمك كنشگران مختلف موجود در منطقه به طراحي سايت مذكور منجر مي‌شود.