آسيب‌شناسي كاهش قابليت محيطي ناشي از تغييرات سليقه‌اي و ناهنجار كالبدي محيط؛ نمونۀ موردي: كوهريگ مهريز استان يزد

بيان مسئله: برخي از مناظر طبيعي يا شهري جمعي و قرارگاه‌هاي رفتاري آنان در اثر مداخلات و تغييرات ناهنجار انساني در پيكره‌بندي كالبدي‌شان، با افت قابليت‌هاي محيطي يا عدم توازن در ميزان بهره‌مندي بين شهروندان مواجه هستند. در پاره‌اي از موارد، تغييرات محيطي علاوه بر كاهش كيفيت مكان با زوال منظر طبيعي و كالبد همراه است. بنابراين شناخت آسيب‌ها و ايجاد تطابق حداكثري ميان الگوهاي ذهني و رفتاري شهروندان با محرك‌هاي محيطي و پيكره‌بندي كالبدي اثر، در تغييرات كيفي محيط امري ضروري است. كوهريگ مهريز استان يزد از جمله مناظر طبيعي‌اي است كه تغييرات كالبدي آن باعث آسيب و تضعيف كيفيت و قابليت محيط در اين قرارگاه رفتاري، به‌خصوص براي گروه زنان، شده، درحالي‌كه در سابق، قلمروي غالب اين گروه بوده است.هدف پژوهش: اين مقاله سعي دارد دلايل و عوامل كاهش قابليت، بهرۀ محيطي و تناقضات ميان قرارگاه رفتاري كوهريگ با رفتار نهادينۀ شهروندان را بررسي و راهكارهايي را ارائه كند.از‌اين‌رو ين پژوهش بر آن است چگونگي سازش ميان الگوهاي رفتاري متناقض با ماهيت محيطي و كاهش آسيب‌هاي كيفي و كالبدي آن را تبيين كند. روش پژوهش: پژوهش حاضر به شيوۀ توصيفيتحليلي و پديدارشناسي صورت گرفته است. نتيجه‌گيري: گسست‌هاي محيطي شكل‌گرفته از اقدامات نابه‌جا، جداسازي و تمايزات ناگهاني فضاها و ايجاد لبه‌ها در كوهريگ، كه در شرايطي متفاوت از فضاي رفتاري و ذهني درون‌گراي شهروندان و حتي منظر بكر قبلي است، موجب تضعيف قابليت محيط و منظر آن شده است. تغييرات ناهنجار محيطي باعث مكث و ورود افراد شهروندان، به‌خصوص زنان، به حريم‌هاي ذهني و تشديد معناهاي نهادينۀ ذهني (چون درون‌گرايي، محرميت، ديده‌نشدن و ...) و بروز رفتارهاي مطابق با آن مي‌شود. بدين منظور لازم است از تغييرات نامأنوس با ماهيت بستر پرهيز شود و گسست‌هاي محيطي حذف و تغييرات محيطي به‌تدريج به‌صورت كشش نرم در جهت ماهيت متفاوت برون‌گرايي جمعي تغيير يابد.