نقد نظريه «رئاليسم مدل محور» استيون هاوكينگ

يكي از مباني بنيادين استيون هاوكينگ در حوزه ي معرفت شناسي نظريه ي «رئاليسم مدل محور» است. هاوكينگ با تأثر از اصل عدم قطعيت در فيزيك جديد و همچنين نگرش هاي ايده آليستي حاكم بر آن به نوعي «رئالسيم» و «واقع گرايي» وابسته به مدل معتقد شده است كه آن را وجه جمعي بين رئاليسم و ايده آليسم مي‌داند. طبق اين مبنا هرگز شناخت جهان بدون مدل امكان پذير نبوده، و هر كسي از دريچه‌ي يك مدل به جهان مي نگرد. اين مدل ها هيچ كدام به تنهايي تمام جهان را پوشش نداده، و هيچ كدام واقعي تر از ديگري نيستند. از آنجا كه اين مسئله زيربناي تفكرات خداناباورانه ي هاوكينگ را تشكيل مي دهد نقد و ارزيابي آن ضروري است. تحقيق پيش رو ضمن توصيف اين ديدگاه، و استخراج عوامل گرايش هاوكينگ به آن، ديدگاه فوق را به بوته نقد گذارده است. به نظر مي رسد مبناي «رئاليسم مدل محور» در حقيقت همان «ايده آليسم» است كه با نقاب «رئاليسم» طرح شده، علاوه بر اين كه دچار دور بوده، و با ساير مباني هاوكينگ نيز ناسازگار است.