تحولات جنبش ملي گرايي عرب در عراق (1921-1908م)

كشور عراق در آغاز قرن بيستم ميلادي بخشي از امپراتوري عثماني و متشكل از سه ايالت بغداد، بصره و موصل بود. مهم‌ترين حادثه در آن دوره پيدايش جنبش ملي‌گرايي عرب، نهضتي فراگير و منادي وحدت اعراب بود. در عراق جنبش ملي عرب بر اثر عواملي چند شكل گرفت. اين پژوهش با روش تحقيـق توصيفي‌ تحليلي و شيوه گردآوري اطلاعات از راه منابع كتابخانه‌اي سامان يافته است و به دنبال پاسخ به اين سؤالات است كه جنبش ملي عرب در عراق تحت تأثير چه عواملي شكل گرفت؟ چه تحولاتي را طي كرد؟ و در پايان چه نتيجه‌اي از آن حاصل شد؟ نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه در نيمۀ دوم قرن نوزدهم ميلادي طبقۀ نخبۀ عراقي تحت تأثير آموزش‌هاي نوين در مدارس عثماني شكل گرفت. اين گروه در حكومت تركان جوان به هسته ملي گرا هاي عرب تبديل شدند. سياست‌هاي تحميل هويت تركي بر اعراب نقش برجسته‌اي در برانگيختن حس هويت ملي و پيوستگي نخبگان عراقي با جنبش ملي عرب ايفا كرد. آن‌ها در پاسخ به سياست‌هاي حاكمان استانبول دست به برپايي گروه‌هاي ملي‌گرا و فعاليت در شهرهاي عراق در راستاي گسترش ملي‌گرايي عربي زدند. منتهي فعاليت آن‌ها در قالب حفظ وحدت امپراتوري بود؛ اما براثر تحولات جنگ جهاني اول اعراب عراق نيز به سمت استقلال كامل از حكومت عثماني حركت كردند كه نتيجۀ آن شركت افسران عراقي در انقلاب عربي 1916م بود. در پايان جنگ مهم‌ترين نتيجۀ جنبش ملي عرب در عراق به قدرت رسيدن اقليت عرب‌هاي سني منادي ملي‌گرايي عرب بود.