برهان نظم و تكليف مضاعف متكلم در قبال آن

Argument from the Order in the Universe and Double Task of Theologian towards It

در ميان براهين متعددي كه براي اثبات وجود خدا اقامه شده، برهان نظم از جهاتي ويژه است. از يك سو اكثريت قاطع دينداران به همين برهان استناد مي‌كنند و از سوي ديگر متون ديني، به‌ويژه متون اسلامي، بارها اين برهان را مطرح و مردم را به توجه به آن دعوت كرده‌اند. بنابراين متكلم نمي‌تواند با اين برهان مانند ديگر برهان‌ها برخورد كند. او مي‌تواند از كنار هر برهاني بگذرد و آن را نپذيرد؛ اما اگر برهان نظم را نپذيرد، اولاً بايد جايگزيني براي ارائه به توده‌هاي مردم پيدا كند و ثانياً بايد از متون ديني دفاع كند كه چرا با ارائه يك برهان مخدوش مردم را فريب داده‌اند. نكته عجيب اينكه در حالي كه متون مقدس اسلامي بسيار بيشتر از متون مسيحي به اين برهان توجه داشته‌اند، عالمان و الاهي دانان مسيحي بيش از عالمان مسلمان به اين برهان توجه و از آن دفاع كرده‌اند. به نظر مي‌رسد در تاريخ فلسفه و كلام اسلامي به اين برهان توجه لازم نشده است. در عصر جديد در غرب كساني مانند ديويد هيوم و كانت اشكالات مهم متعددي به اين برهان وارد كرده‌اند كه بررسي‌شان نشان مي‌دهد كه آن‌ها مسلّم نيستند و نمي‌توانند برهان نظم را از ادامه حيات بازدارند و از اعتبار بيندازند.

Among the various arguments which have been presented to prove the existence of God, argument from the order in the universe is unique from many respects. On the one hand, the vast majority of religious believers cite the same argument and on the other hand, religious Scriptures, especially Islamic texts have repeatedly raised this argument and have invited people to pay attention to it. The theologian cannot deal with this argument, like other arguments. He can pass along any argument and refuse it, but if he does not accept argument from the order in the universe, first he must find an alternative argument to offer to the masses, and secondly, he must defend religious Scriptures why such texts have presented a flawed argument and indeed the people have been deceived. The strange point is that though the Islamic scriptures have paid much more attention to this argument in comparison with Christian texts, but Christian scholars and theologians more than Muslim scholars have considered this argument and defended it. It appears that in the history of philosophy and Islamic theology enough attention has not been paid to it. In the new era in the West, some people like David Hume and Immanuel Kant have criticized this argument and arisen several difficulties related to this argument which the review and study of the main difficulties show that none of them is certain and proven and thus the argument from the order in the universe can survive despite such objections.