جايگاه عرف در تعيين موضوع و حكم شرعي

موضوعاتي كه جنبه عرفي دارند به تبع تغيير عرف، حكم آن تغيير مي كند يا با تغيير موضوع در يك زمان در دو جامعه متفاوت مي گردند چون طبيعي است كه جوامع در طول زمان و عرض هم متفاوتند بخصوص اينكه در طول زمان عرف ها به يك موضوع داوري و تشخيص متفاوت دارند و همين امر باعث مي شود كه حكم آن موضوع تغيير كند و آن حكم متحول گردد اما عرف مستقيما نمي تواند در حكمي اثر داشته باشد بلكه از طريق نگاهي كه عرف به موضوع مي كند و معناي آن را تغيير مي دهد در حكم موثر خواهد بود هر چند وقتي به تفاوت حكم توجه شود به نظر مي رسد حكم متفاوت گشته و واقعا هم تفاوت وجود دارد اما اين تفاوت از ناحيه تشريع و حكم نيست بلكه بخاطر تغيير موضوع است.