تحليل استنادهاي قرآني در هفت شرح منتخب نهج البلاغه (مطالعه موردي پنجاه خطبه نخست)

Typology of Quranic Citations in Seven Selected Descriptions of Nahj Al-Balaghah and Their Comparative Analysis (Case Study of The First Fifty Sermons)

به دليل آميختگي كلام امام علي (ع) با قرآن، و قرين بودن قرآن با عترت به حكم حديث شريف ثقلين، مضمون كلي نهج البلاغه نيز قرآني است. بنابراين، قرآن يكي از كار آمدترين منابع فهم كلام امام است و به همين جهت شروح متعدد نهج البلاغه از استناد هاي قرآني بهره برده اند. مقاله پيش رو، با هدف شناخت بهتر شروح و تبيين تاثير پذيري شارحان نهج البلاغه از قرآن به بررسي استنادهاي قرآني شارحان و گونه شناسي اين استناد ها پرداخته است. بدين منظور از روش توصيفي تحليلي و نيز از ابزارهاي آمار و جداول استفاده شده و شرح 50 خطبه اول نهج البلاغه از شرح هاي معارج نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، ابن ميثم، تنبيه الغافلين، عبده، في ظلال نهج البلاغه و شرح منهاج البراعه خويي مورد جستجو و بررسي قرار گرفته است. نتايج مقاله كه مبتني بر تحليل آماري است به صورت جداول كمي و توضيحات كيفي ارائه شده است. يافته ها نشان ميدهد كه كيفيت و كميت استفاده از شواهد قرآني در شرح هاي مورد مطالعه متفاوت است. از جهت كميت، شرح هاي منهاج البراعه و شرح ابن ميثم بيشترين استناد را به قرآن داشته‌اند. در مقابل، شرح شيخ محمد عبده كمترين شواهد قرآني را در خود جاي داده است. از جهت كيفي نيز رابطه معناداري بين رويكرد كلي شارح با ميزان استنادهاي قرآني وي وجود دارد.

Due to the fusion of the words of Imam Ali (A.S.) with the Qur'an, and the fact that the Qur'an is related to ahl al-bayt according to the noble hadith of Sakhalin, the general theme of Nahj al-Balaghah is also Qur'anic. Therefore, the Qur'an is one of the most useful sources for understanding the words of the Imam. For this reason, numerous commentaries of Nahj al-Balaghah have benefited from Qur'anic citations. The present article, with the aim of better understanding the explanations and explaining the influence of Nahj al-Balagheh commentators on the Qur'an, examines the Qur'anic citations of the commentators and the typology of these citations. For this purpose, the descriptive-analytical method and statistical tools and tables have been used. The description of the first 50 sermons of Nahj al-Balaghah from the descriptions of the Maearij Nahj al-Balaghah, Ibn Abi al-Hadid, Ibn Meysam, Tanbih al-Ghaflin, Abdu, Fi Zalal Nahj al-Balaghah and Sharh Minhaj al-Bara'a Khoi has been searched and examined. The statistical analysis results of the article were represented in the form of quantitative tables and qualitative explanations. Findings indicated that the quality and quantity of using Quranic evidence in the studied descriptions are different. In terms of quantity, the commentaries of Minhaj al-Bara'a Khoi and Ibn Maysam had the most citation about Qur'an. In contrast, the commentary of Sheikh Muhammad Abduh had the least Qur'anic evidence. Qualitatively, there was a significant relationship between the commentator's general approach and the amount of his Quranic citations.