تأمّلي سازه انگارانه بر نقش هويت در سياست دفاعي جمهوري اسلامي ايران با تأكيد بر خودكفايي دفاعي

متغيّرهاي مختلف داخلي و خارجي در سياست دفاعي تأثيرگذار هستند. عقايد، باورها، ارزش‌ها، تجربيات تاريخي ملتها و انديشه‌هاي دفاعي از مهمترين متيّرهاي هويّتي تأثيرگذار بر سياست دفاعي به شمار مي‌روند. مروري بر تحولات دفاعي و امنيتي جمهوري اسلامي ايران بيانگر اين است كه خودكفايي دفاعي يكي از مهمترين جهت‌گيري‌هاي سياست دفاعي اين كشور در چهار دهه گذشته به شمار مي‌رود. تحقيق حاضر در قالب رويكرد كيفي اجرا شده و داده‌هاي آن به روش تركيبي (كتابخانه‌اي و مصاحبه) جمع‌آوري شده‌اند. تجزيه تحليل داده‌ها به روش «تحليل مضموني» و ايجاد رابطه همبستگي ميان گزاره هاي محوري صورت گرفته است. هدف اصلي اين مقاله شناخت نقش هويت در سياست دفاعي جمهوري اسلامي با تأكيد بر خودكفايي دفاعي بود؛ متأثر از اين هدف، سؤال اصلي آن چنين سامان يافت؛ هويت چه نقشي در موضوعيّت يافتن خودكفايي در سياست دفاعي جمهوري اسلامي ايران دارد؟ اين نقش‌آفريني از چه طريقي انجام مي‌شود؟ و با كدام رهيافت و نظريهِ تحليلِ سياست قابل تبيين است؟ رابر نتايج حاصله، تجربيات تاريخي و قاعده «نفي سبيل»، از مهمترين متغّرهاي هويتي تأثيرگذار بر خودكفايي در ايران هستند؛ اين نقش‌آفريني به واسطه ادراك نقش ملي «دولت مستقل» صورت مي‌گيرد؛ رهيافت فرهنگي با محوريت نظريه سازه‌‌انگاري، چارچوب نظري مناسب براي تحليلِ سياست دفاعي ايران مي باشد.