بررسي تأثير فعل غيرمادي در ماهيت قتل

An investigation of the effect of immaterial act on the nature of murder

مطالعه‌ي رفتار مرتكب در قتل عمدي و نوع فعل و نحوه‌ي ارتكاب آن، از جمله مباحثي است كه از ديرباز ميان فقها و حقوق دانان مورد بحث و بررسي بوده است. در اين راستا، گاه ممكن است فعل ارتكابي اثري ملموس و قابل رؤيت بر جسم قرباني داشته باشد؛ مانند: بريدگي، شكستگي و...؛ اما گاه فعل ارتكابي بدون اين كه اثري بر اندام فرد باقي بگذارد با ايجاد ترس، هراس و هيجان در وي موجب صدمه و يا مرگ وي مي گردد. با توجه به اهميت اين موضوع پژوهش حاضر به شيوه ي توصيفي تحليلي به بررسي اثر فعل غيرمادي بر ماهيت قتل عمد پرداخته است. در اين پژوهش نشان داده شد كه در تحقق قتل عمدي با فعل ترديدي وجود ندارد. در خصوص تحقق فعل غيرمادي در ماهيت قتل، مطابق با مباني فقهي و ماده ي 501 قانون مجازات اسلامي مصوب 1392، در اين حالت مرگ يا صدمه ي وارد شده را مي توان به فاعل نسبت داده و وي را حسب مورد به ارتكاب جنايت عمدي محكوم كرد؛ اما در حقوق تطبيقي برخي كشورها؛ نظير: فرانسه، اسكاتلند و مصر ديدگاه غالب اين است كه قتل با وسايلي كه صرفا بر روان انسان اثر مي‌گذارند، قابل تحقق نيست.

Studying the behavior of a murderer in a deliberate murder and the type of the act of murder and the way it was done, are among the controversial issues among religious clerics and jurists. The act of murder sometimes may have a visible sign on the dead person’s body such as a cut or breakage etc., but in some other cases it may cause death without leaving any sign on the body and only by means of creating fear, panic or excitement. Due to the high importance of this issue, the present descriptive-analytic paper studies the immaterial effect of the act of murder on the nature of deliberate murder. In the present study, it has been shown that there is no uncertainty in the realization of the act of deliberate murder. Regarding the realization of immaterial act in the nature of murder, based on principles of Fegh’h and article 501 of Islamic criminal law passed in 1392, in this case, the death or the injury can be attributed to the doer of the act and sentence them for the act of deliberate murder. Although in the criminal law of countries such as France, Scotland and Egypt, the prevailing view is that murder cannot be committed by the things which only affect mental state of a human.